Đau nửa đầu: Nguyên nhân, phân loại, triệu chứng, điều trị & chăm sóc
|
Đau nửa đầu là bệnh gì?
Khi gặp phải người bệnh thường hay đau nhức xảy ra ở một bên đầu, kèm theo cảm giác buồn nôn, mệt mỏi hoặc nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh. Cơn đau có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, có người cảm nhận như đau đập theo nhịp mạch.
Bệnh không chỉ gặp ở người lớn mà còn ở trẻ nhỏ và người già, những nhóm khó biểu đạt rõ tình trạng. Trẻ nhỏ thường quấy khóc hoặc tránh ánh sáng, còn người già dễ bị nhầm lẫn với các bệnh thần kinh khác.
Khi đau đi kèm với mờ mắt, khó nói hoặc mất thăng bằng, cần khám bác sĩ để loại trừ các bệnh nghiêm trọng. Hình ảnh y học như CT, MRI giúp xác định chính xác và nhanh chóng.
Khi cơn đau nửa đầu khởi phát, người bệnh có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt thường ngày. Một số triệu chứng có thể đi kèm bao gồm hiện tượng thị giác bất thường như chớp sáng, mờ mắt, rối loạn màu sắc hoặc đau nhức vùng mắt. Ngoài ra, không ít trường hợp còn gặp khó khăn trong giao tiếp, tê râm ran ở một bên mặt, tay hoặc chân.
Triệu chứng đau nửa đầu
- Cảm giác đau có thể xuất hiện với nhiều mức độ, từ âm ỉ cho đến dữ dội và dai dẳng.
- Cơn đau thường theo nhịp đập của mạch máu và có xu hướng tăng dần theo thời gian hoặc tái phát sau khi thuyên giảm.
- Một số trường hợp, cơn đau có thể xuất hiện vào thời điểm nửa đêm hoặc gần sáng – đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng như khối u trong não, tụ máu nội sọ hay hội chứng đau đầu từng cụm.
- Ngoài ra, các yếu tố như ánh sáng mạnh từ thiết bị điện tử (tivi, điện thoại, máy tính…) hoặc hoạt động thể lực mạnh cũng có thể kích hoạt cơn đau.
Nguyên nhân gây tình trạng đau nửa đầu
Đau nửa đầu có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau và được chia thành hai nhóm chính: nguyên phát và thứ phát.
Đối với đau đầu nguyên phát, đây là dạng không đe dọa đến tính mạng nhưng gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt và hiệu suất làm việc. Migraine là dạng phổ biến nhất trong nhóm này, tiếp theo là đau đầu chuỗi từng cụm.
Trong khi đó, đau đầu thứ phát thường là hậu quả của các bệnh lý nghiêm trọng như tai biến mạch máu não, u não, tụ máu trong hộp sọ, dị dạng mạch máu não hoặc áp xe não. Những trường hợp này cần được phát hiện sớm thông qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp CT hoặc MRI để can thiệp kịp thời.
Đau nửa đầu Migraine
Những cơn migraine thường xuất hiện theo nhịp đập của mạch máu, cường độ lúc nhẹ lúc dữ dội và lặp lại có chu kỳ. Nữ giới chịu ảnh hưởng nhiều hơn nam (khoảng 18 % so với 6 %), bệnh thường khởi phát từ tuổi dậy thì, kéo dài suốt đời và mang tính di truyền. Dưới đây là các yếu tố điển hình có thể “kích hoạt” cơn đau:
- Biến động nội tiết: Trong những ngày hành kinh, nồng độ estrogen thay đổi khiến nhiều phụ nữ bị migraine. Cơn đau thường bắt đầu trước kỳ “rụng dâu” 1–2 ngày và có thể kéo dài 2–3 ngày sau khi hết kinh. Sau mãn kinh, triệu chứng này thường giảm hẳn hoặc biến mất.
- Áp lực cảm xúc: Căng thẳng, lo âu, kiệt sức tinh thần hoặc cú sốc tâm lý (ly hôn, mất người thân…) dễ dẫn tới cơn đau một bên đầu tái phát thường xuyên.
- Suy kiệt thể chất do ngủ không đủ giấc, mất ngủ kéo dài; làm việc quá sức, thiếu thời gian nghỉ ngơi; hoặc thường xuyên làm ca đêm hoặc vừa di chuyển sang múi giờ mới.
- Thói quen ăn uống: sử dụng nhiều thực phẩm giàu tyramine: rượu vang đỏ, xúc xích, thịt xông khói, phô mai; Gia vị và phụ gia như bột ngọt; hoặc uống quá nhiều cà phê.
Đau nửa đầu từng cụm
Đây là dạng nguyên phát dữ dội, thường gặp ở nam giới trẻ hoặc trung niên, mặc dù ít phổ biến hơn ở nam giới, nhưng ở phụ nữ cũng có thể xảy ra. Cơn đau xảy ra theo từng đợt sau đó là giai đoạn thuyên giảm (remission periods) không đau, cơn đau thường cách nhau từ vài tháng đến vài năm, mỗi đợt kéo dài khoảng 3 tháng.
Dấu hiệu đau đầu thường khởi phát vào ban đêm, kéo dài 30–90 phút, tập trung sau hốc mắt hoặc trán gần thái dương, đi kèm đỏ mắt, nghẹt mũi, vã mồ hôi. Một số trường hợp còn lan xuống cổ, vai cùng bên.
Các tác nhân dễ gây khởi phát gồm: rượu, thuốc giãn mạch, thực phẩm chứa nitrat như xúc xích, thịt xông khói, và thuốc lá.
Biến chứng nguy hiểm của tình trạng đau nửa đầu
Nếu không được kiểm soát đúng cách, tình trạng đau nửa đầu có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe và cuộc sống thường ngày. Một số biến chứng có thể gặp gồm:
- Xuất hiện cơn co giật: Một số người bệnh có thể trải qua những cơn co giật giống động kinh trong hoặc ngay sau khi cơn đau xảy ra, gây lo lắng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ.
- Chóng mặt, mất thăng bằng: Cảm giác xây xẩm, choáng váng đầu óc dễ khiến người bệnh bị ngã, đặc biệt nguy hiểm khi đang di chuyển ngoài đường, leo cầu thang hoặc ở độ cao.
- Rối loạn giấc ngủ: Cơn đau thường bùng phát bất ngờ vào ban đêm, khiến người bệnh thức giấc giữa chừng hoặc không thể ngủ lại. Việc thiếu ngủ lâu dài có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thần kinh.
- Tăng nguy cơ đột quỵ: Bị đau nửa đầu có thể làm giảm lưu lượng máu và oxy lên não, gây tổn thương mô não và dẫn đến các biến cố mạch máu nghiêm trọng như đột quỵ.
- Tâm lý bất ổn: Người bị nhức nửa đầu có nguy cơ cao đối mặt với trầm cảm và lo âu. Điều này có thể là hậu quả của việc phải chịu đựng cơn đau kéo dài, hoặc chính sự rối loạn tâm lý là yếu tố làm cơn đau trầm trọng thêm.
- Suy giảm khả năng nhận thức: Bệnh đau nửa đầu lặp đi lặp lại có thể ảnh hưởng đến trí nhớ, làm giảm khả năng tập trung, phản xạ và hiệu suất làm việc trí óc.
- Tổn thương thị lực: Một số trường hợp hiếm gặp có thể bị mờ mắt, nhìn kém, thậm chí mất thị lực vĩnh viễn nếu không điều trị sớm và đúng cách.
Phương pháp chẩn đoán đau nửa đầu
Việc chẩn đoán đòi hỏi sự kết hợp giữa đánh giá lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu nhằm xác định chính xác nguyên nhân và loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng khác. Các bước chẩn đoán gồm:
- Khám bệnh và khai thác triệu chứng: Bác sĩ sẽ tìm hiểu kỹ về vị trí, mức độ, tần suất và tính chất của cơn đau, đồng thời hỏi về các dấu hiệu đi kèm như buồn nôn, nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh.
- Theo dõi tiền sử cá nhân và gia đình: Việc xác định yếu tố di truyền và các thói quen sinh hoạt giúp hiểu rõ hơn về bệnh.
- Chẩn đoán hình ảnh: Các phương pháp như chụp MRI sọ não, CT scan được dùng để phát hiện tổn thương não, khối u, hoặc những bất thường mạch máu.
- Xét nghiệm bổ sung: Có thể cần làm xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu viêm nhiễm hoặc các bệnh lý khác liên quan đến thần kinh.
- Đánh giá loại trừ: Các xét nghiệm như cấy dịch não tủy hoặc điện não đồ sẽ được chỉ định nếu nghi ngờ nhiễm trùng hoặc rối loạn thần kinh nghiêm trọng.
Phương pháp điều trị dứt điểm bệnh đau nửa đầu
Việc kiểm soát và điều trị đau nửa đầu phụ thuộc phần lớn vào việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Đối với các trường hợp có yếu tố nền nguy hiểm như u não, dị dạng mạch máu hay đột quỵ, người bệnh cần được chẩn đoán và can thiệp y tế càng sớm càng tốt.
Trong khi đó, với chứng nhức nửa đầu nguyên phát (chẳng hạn như migraine hoặc đau đầu dạng cụm), ngoài việc sử dụng thuốc theo hướng dẫn chuyên môn, người bệnh có thể kết hợp thêm các biện pháp hỗ trợ giúp cải thiện triệu chứng:
- Chọn nơi yên tĩnh để nghỉ ngơi:. Nghỉ ngơi trong một không gian tối, yên tĩnh có thể giúp giảm nhanh cảm giác khó chịu. Nếu có thể, một giấc ngủ ngắn cũng sẽ hỗ trợ làm dịu cơn đau hiệu quả.
- Cân nhắc dùng caffeine đúng cách: Một lượng nhỏ caffeine khi cơn đau mới bắt đầu có thể giúp làm dịu triệu chứng. Tuy nhiên, việc lạm dụng đồ uống chứa caffeine lại có thể phản tác dụng – khiến bạn mất ngủ hoặc khiến cơn đau quay trở lại thường xuyên hơn.
- Châm cứu giảm đau: Một số nghiên cứu và thực tiễn điều trị cho thấy châm cứu có thể giúp thư giãn hệ thần kinh, cải thiện tuần hoàn và hỗ trợ làm dịu cơn đau đầu, nhất là với người thường xuyên chịu áp lực tâm lý.
- Tạm ngừng các hoạt động gây căng thẳng: Nếu bạn nhận thấy cơn đau xuất hiện trong lúc làm việc căng thẳng hoặc suy nghĩ quá nhiều, hãy thử tạm dừng công việc và chuyển sang một hoạt động nhẹ nhàng hơn như đi bộ, hít thở sâu hoặc nghe nhạc nhẹ để giảm áp lực tâm lý.
Chế độ sinh hoạt khi bị đau nửa đầu
Thay đổi lối sống là yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu các cơn đau và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Lối sống lành mạnh:
- Tuân theo chỉ dẫn chuyên môn trong việc xử lý bệnh.
- Gặp bác sĩ ngay khi phát hiện những thay đổi bất thường.
- Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết khi cơn đau vẫn tiếp diễn.
- Duy trì tinh thần tích cực, trò chuyện cùng người thân hoặc tìm hoạt động giúp thư giãn như nghe nhạc, đọc sách.
- Nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh, giảm thiểu ánh sáng và tiếng ồn để tránh kích thích cơn đau.
- Chọn trang phục rộng rãi, thoáng mát và sử dụng khăn ướt mát chườm lên vùng trán khi cảm thấy đau nhức.
Dinh dưỡng phù hợp:
- Bổ sung đủ lượng nước cần thiết hàng ngày để tránh mất nước, yếu tố có thể gây ra nhức đầu sau ót.
- Hạn chế sử dụng đồ uống chứa caffein và các chất kích thích như rượu bia.
- Tránh thực phẩm chứa tyramine như cá muối, pho mát, thực phẩm chế biến sẵn vì đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau đầu.
Làm thế nào để phòng ngừa đau nửa đầu
Để giảm nguy cơ xuất hiện các hiện tượng đau nửa đầu, bạn nên thực hiện:
- Kiểm soát stress bằng các kỹ thuật như yoga, thiền hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Ghi chú lại các lí do đau nửa đầu để tránh tiếp xúc.
- Duy trì lịch ngủ khoa học, không ngủ thiếu hoặc thừa giờ; ăn uống đúng giờ để ổn định sức khỏe.
- Tập luyện đều đặn với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, tránh gắng sức đột ngột dễ làm xuất hiện cơn đau.
Khi nào cần đến bệnh viện khám nếu bị đau nửa đầu
Có một số các trường hợp cần được khám và chữa kịp thời để tránh những hậu quả nghiêm trọng.
- Cơn đau xuất hiện nhanh, mức độ nặng hơn bình thường.
- Người lớn tuổi trên 50 bị đau kéo dài hoặc liên tục.
- Kèm theo triệu chứng như sốt cao, nôn mửa không kiểm soát, co giật, giảm thị lực hoặc tê liệt.
- Phụ nữ đang mang thai hoặc mới sinh xuất hiện nhức nửa đầu sau mà trước đó chưa từng có.
- Đau làm mất ý thức hoặc dẫn đến hôn mê.
- Cơn đau tăng khi ho, hắt hơi, cúi người hoặc vận động mạnh.
- Đau sau chấn thương vùng đầu, đặc biệt trong vòng 5 ngày đầu sau tai nạn.
- Không đáp ứng với thuốc giảm đau, cơn đau vẫn kéo dài hoặc nghiêm trọng hơn.
Giải đáp câu hỏi thường gặp về đau nửa đầu
Đau nửa đầu là triệu chứng của bệnh nào?
Đau nửa đầu thường là biểu hiện của chứng migraine, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng hơn như u não, dị dạng mạch máu não, đột quỵ hoặc tụ máu nội sọ.
Bệnh đau nửa đầu migraine có nguy hiểm không
Việc liên tục gặp phải các cơn đau mà không được kiểm tra kỹ lưỡng có thể dẫn đến những hậu quả xấu cho sức khỏe. Các triệu chứng đi kèm như mệt mỏi, hoa mắt, hoặc buồn nôn là dấu hiệu cảnh báo bạn không nên bỏ qua. Nếu để lâu, tình trạng này có thể làm suy giảm hiệu suất làm việc và chất lượng cuộc sống đáng kể.
Đau nửa đầu có di truyền không?
Nhiều nghiên cứu đã xác nhận rằng yếu tố gia đình góp phần lớn vào việc xuất hiện hội chứng đau nửa đầu migraine. Khi người thân trong gia đình từng bị tình trạng này, nguy cơ bạn mắc phải cũng sẽ cao hơn, do vậy việc nhận biết và theo dõi sớm rất quan trọng.
Các cơn đau nửa đầu thường kéo dài bao lâu?
Các cơn đau có thể tồn tại trong khoảng từ vài giờ đến vài ngày, tùy theo mức độ nghiêm trọng. Thông thường, cơn đau sẽ kéo dài từ 4 đến 72 tiếng. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh hoặc cảm giác buồn nôn, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày.
Hay bị đau nửa đầu là hiện tượng không nên xem nhẹ vì nó ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Nếu bạn thường xuyên gặp các cơn đau hoặc có dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia y tế để được chẩn đoán và hỗ trợ kịp thời.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
