Đau rát khoang miệng trên: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và điều trị
Đau rát khoang miệng trên là một tình trạng phổ biến trong miệng gây ra cảm giác rát, đau và khó chịu. Dù không nguy hiểm, nhưng tình trạng này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và khó khăn trong việc ăn uống. Vậy đây là bệnh lý gì và nguyên nhân gây bệnh là do đâu? Đừng bỏ lỡ bài viết này, vì đây sẽ là đáp án chi tiết cho thắc mắc của bạn.
Hội chứng đau rát khoang miệng là gì?
Hội chứng đau rát khoang miệng là một tình trạng khi cảm giác bỏng rát trong miệng xảy ra một cách liên tục và không rõ nguyên nhân. Tình trạng này thường ảnh hưởng đến vùng xung quanh như lưỡi, nướu, môi, vòm miệng và có thể lan toả trong toàn bộ miệng.
Cảm giác nóng rát chủ yếu tập trung ở phần trước miệng, mặt trong của môi, vòm miệng trên và có thể ảnh hưởng đến vị giác khiến người bệnh cảm nhận vị đắng hoặc xót, rát mỗi khi nhai. Tình trạng này cũng có thể gây ra bỏng miệng nếu nặng.
Nguyên nhân và các bệnh lý liên quan tình trạng đau rát khoang miệng trên
Đau rát vòm họng thường xuất hiện do tính chất viêm. Viêm có thể do các bệnh toàn thân hoặc tác nhân từ môi trường gây kích ứng niêm mạc miệng. Miệng chịu trách nhiệm bảo vệ chống lại mầm bệnh và các chất độc hại, dẫn đến dễ bị viêm nhiễm từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Để hiểu rõ hơn về triệu chứng của mình và cần đến gặp bác sĩ khi nào, hãy cân nhắc thông tin dưới đây:
Viêm amidan
Viêm amidan là loại viêm phổ biến nhất gây đau rát khoang miệng trên. Viêm amidan có thể ở dạng mãn tính hoặc cấp tính và đôi khi cần phẫu thuật loại bỏ amidan để giảm triệu chứng.
Những người bị viêm amidan thường bị đau họng, nuốt đau, khó chịu và sốt. Amiđan của họ – và thường là phía sau cổ họng có màu đỏ và sưng lên, đôi khi tiết ra chất dịch màu trắng. Một số còn bị sưng hạch bạch huyết cổ tử cung
Nhiễm trùng
Các vết loét đau trong miệng, đặc biệt là ở vòm họng trên, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng vi khuẩn. Nấm cũng có thể lây nhiễm vào các vùng ẩm ướt như miệng, gây ra các nốt đau từ đỏ và loang lổ đến màu kem và trắng.
Hoặc nhiễm virus gây tình trạng mụn rộp môi, một tổn thương da trên môi xuất hiện do nhiễm vi rút herpes simplex (HSV). Đây là một vấn đề rất phổ biến, vì hầu hết người lớn đều bị nhiễm HSV, thường lây truyền trong thời thơ ấu thông qua tiếp xúc gần gũi các thành viên trong gia đình hoặc bạn bè.
>>> Viruts Herpes Simplex là một trong những nguyên nhân làm viêm khoang miệng, tìm hiểu thêm về bệnh qua bài viết: guyên nhân gây viêm loét khoang miệng và cách điều trị
Dị ứng thuốc
Phản ứng thuốc cũng có thể là nguyên nhân gây đau vòm họng, đòi hỏi sự chú ý và xử lý kịp thời vì có thể đe dọa tính mạng. Nhiều loại thuốc được sử dụng cho các tình trạng như nhiễm trùng, động kinh, ung thư và thậm chí rối loạn tâm trạng có thể gây ra các phản ứng đau đớn trên da và niêm mạc các bộ phận cơ thể.
>>> Bên cạnh dị dứng thuốc, việc lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến lợi khuẩn trong cơ thể bị rối loạn, dẫn đến khoang miệng nổi nốt trắng, tìm hiểu thêm qua bài viết: Nổi nhiều nốt trắng trong khoang miệng – Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa trị
Tự miễn dịch
Các tình trạng tự miễn dịch toàn thân thường ảnh hưởng đến nhiều bộ phận cơ thể, như bệnh viêm ruột và bệnh lupus, gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến miệng có thể gây tình trạng đau rát khoang miệng trên.
U ác tính
U ác tính niêm mạc của đầu và cổ (MMHN) là một dạng ung thư hiếm gặp, chiếm khoảng 10% trong số tất cả khối u ác tính phát sinh ở khu vực đầu và cổ, và chỉ chiếm khoảng 1% của tất cả khối u ác tính trong cơ thể. Chủ yếu phát hiện ở người cao tuổi và có tiên lượng xấu.
Các triệu chứng hàng đầu của MMHN bao gồm: đau nướu, sưng nướu, thay đổi màu nâu da, thay đổi màu đen da và xuất hiện các vết ban giống như hình xăm hỗn hống ở miệng.
Trào ngược dạ dày – thực quản
Khi dịch vị dạ dày mang tính acid trào ngược vào miệng gây kích ứng niêm mạc miệng. Nguyên nhân môi trường, thức ăn và chất lỏng khi ăn vào sẽ tiếp xúc với miệng và họng đầu tiên. Kích ứng hoặc phản ứng dị ứng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến vòm họng.
Chất kích thích
Thuốc lá và rượu là những chất gây kích ứng nghiêm trọng cho cơ thể, gây ra kích ứng miệng và họng đáng kể, thậm chí gây ra một số loại ung thư. Thực phẩm cay, axit như cam, trứng, dâu tây và sô cô la có thể kích hoạt sự phát triển vết loét hoặc tổn thương đau đớn ở vòm miệng. Nếu chế độ ăn uống thiếu vitamin B12, vitamin C, folate hoặc sắt, cũng có thể dẫn đến đau khu trú ở vòm họng.
>>> Xem tài liệu sau để biết thêm về nguyên nhân của hội chứng rát miệng
Nguồn: Indian Journal of Palliative Care / Jan-Mar 2016 / Vol 22 / Issue 1
Một số nguyên nhân khác
- Sử dụng răng giả không khít hoặc bằng chất liệu kim loại gây sang chấn hoặc kích thích mô vùng miệng cũng là nguyên nhân gây đau rát khoang miệng trên.
- Thói quen đẩy và cắn đầu lưỡi, nghiến răng.
- Đái tháo đường hay nhược năng tuyến giáp cũng là một nguyên nhân.
- Chải răng hoặc lưỡi quá mạnh, sử dụng thuốc chải răng loại mài mòn hoặc uống quá nhiều đồ uống có tính acid sẽ làm kích thích vùng miệng thái quá.
- Các yếu tố tâm lý – tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, căng thẳng.
- Đau miệng xuất hiện tự nhiên, tăng nguy cơ ở nữ giới sau mãn kinh, tuổi cao, do nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, phản ứng dị ứng với thực phẩm, dùng thuốc, sang chấn tâm lý, rối loạn lo âu hay trầm cảm.
>>> Nhiệt miệng, nguyên nhân gây nổi mụn nước trong khoang miệng phát sinh do căng thẳng kéo dài, xem thêm về tình trạng trên qua bài viết: Khoang miệng nổi mụn nước – Nguyên nhân gây bệnh và hướng xử lý
Các triệu chứng thường gặp về hội chứng đau rát khoang miệng
- Cảm giác bỏng, đau rát khoang miệng trên hoặc ở vùng lưỡi, môi, nướu, vòm miệng, họng, hoặc có thể toàn bộ miệng
- Gây ra cảm giác miệng bị khô, hay khát nước.
- Làm đắng miệng, vị giác bị suy yếu hoặc có thể mất chức năng..
Dù không nguy hiểm, hội chứng đau rát khoang miệng này gây khó chịu trong sinh hoạt ăn uống, đau đớn gây khó ngủ và căng thẳng. Triệu chứng có thể kéo dài vài tháng hoặc tái phát thỉnh thoảng, tùy từng người.
Các triệu chứng đi kèm thường gặp bao gồm sốt, ngứa, đỏ, sắc tố, đốt hoặc ngứa ran, phồng rộp, khô, bong tróc, da nhạy cảm, ho, đau họng và sổ mũi. Những triệu chứng này có thể xuất hiện đồng thời hoặc riêng lẻ tùy thuộc vào nguyên nhân và tính chất của bệnh.
>>> Tìm hiểu thêm về quá trình tiêu hóa ở khoang miệng qua bài viết: Tiêu hoá ở miệng – Tìm hiểu cách thức ăn được tiêu hóa ở khoang miệng
Chẩn đoán hội chứng đau nóng rát miệng
Đánh giá lâm sàng
- Bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi để hiểu rõ hơn về triệu chứng của bạn, như thời gian bắt đầu và tần suất đau miệng, mức độ đau, yếu tố làm tăng hoặc giảm triệu chứng, và thói quen chăm sóc răng miệng.
- Đánh giá tâm lý – tâm thần có thể cần thiết để loại trừ các vấn đề khác nhau như trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc các rối loạn tâm thần khác.
Xét nghiệm cận lâm sàng
Cần tiến hành các xét nghiệm lâm sàng để xác định rõ nguyên nhân gây đau rát khoang miệng trên, cụ thể:
- Xét nghiệm máu: Bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số cơ bản, đường huyết, tình trạng tuyến giáp, dinh dưỡng và hệ miễn dịch.
- Nuôi cấy hoặc sinh thiết: Mẫu từ miệng sẽ được lấy để xét nghiệm vi khuẩn, nấm hoặc virus.
- Xét nghiệm dị ứng: Xác định có dị ứng với thức ăn, phụ gia thực phẩm hoặc các chất liệu sử dụng trong nha khoa.
- Xét nghiệm nước bọt: Kiểm tra tiết nước bọt để đánh giá tình trạng khô miệng.
- Xét nghiệm trào ngược dạ dày: Xác định có trào ngược dịch dạ dày lên thực quản và miệng không.
- Các kỹ thuật hình ảnh: Siêu âm, chụp cắt lớp,… được sử dụng để giúp xác định các vấn đề sức khỏe khác.
- Tạm thời ngừng sử dụng thuốc: Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ tư vấn bạn tạm thời ngừng sử dụng thuốc để xem có cải thiện triệu chứng không. Tuy nhiên, không bao giờ tự ý ngừng thuốc vì có thể nguy hiểm.
Cách giảm đau rát khoang miệng trên
Để điều trị đau rát khoang miệng trên, bác sĩ hoặc nha sĩ sẽ tiến hành đánh giá và tư vấn, loại trừ các vấn đề khác trước khi chẩn đoán. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp giảm bớt triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng trầm trọng hơn:
- Hạn chế thuốc lá và rượu.
- Tránh sử dụng các thực phẩm có tính axit như nước cam, cà phê, cà chua, thực phẩm nhiều gia vị và đồ uống có ga.
- Tránh ăn thức ăn cay nóng.
- Uống đủ nước thường xuyên để không bị khô miệng, nhai kẹo cao su không đường.
- Hãy dùng kem đánh răng không chứa chất phụ gia như kem đánh răng dành cho răng nhạy cảm hoặc chọn loại không có bạc hà hoặc quế.
Khi nào nên đến gặp bác sĩ?
Nếu các triệu chứng đau rát khoang miệng trên không được giảm bớt bằng các phương pháp trên, hãy đến gặp bác sĩ để sử dụng các biện pháp hiệu quả hơn
- Thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống nấm: Nếu triệu chứng do nhiễm vi khuẩn hoặc nấm, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc đặc trị cho mầm bệnh.
- Thuốc kháng viêm steroid và thuốc kháng viêm đặc hiệu thường được sử dụng để điều trị các nguyên nhân gây dị ứng hoặc các bệnh da liễu khác. Những loại thuốc này nhắm mục tiêu “sửa chữa” ổ viêm và giúp làm dịu các triệu chứng.
- Điều trị nguyên nhân cơ bản: Nguyên nhân thứ phát gây đau rát khoang miệng trên do bệnh lý toàn thân sẽ chỉ được cải thiện khi có chẩn đoán và điều trị thích hợp. Hãy luôn cập nhật cho bác sĩ về bất kỳ triệu chứng mới nào mà bạn gặp phải.
Phòng ngừa đau rát khoang miệng
Để bảo vệ miệng và họng khỏi các tác nhân gây bệnh và tránh tình trạng đau rát khoang miệng trên, hãy thực hiện những cách thức sau:
- Giữ vệ sinh: Tránh đưa tay vào miệng sau khi chạm vào các bề mặt dễ chứa vi khuẩn và tiếp xúc với người bệnh. Rửa tay thường xuyên để giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Sống lành mạnh: Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và tránh sử dụng thuốc lá và rượu.
- Duy trì chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế tiêu thụ thức ăn cay và nóng, và cân nhắc một chế độ ăn uống cân bằng với đủ vitamin và chất dinh dưỡng.
>>> Video sau nói về giai đoạn TMN của ung thư miệng, tìm hiểu thêm để phòng ngừa
Những câu hỏi thường gặp về đau rát khoang miệng trên
Vết loét có khả năng lây lan không?
Không, vết loét không lây lan. Tuy nhiên, mụn rộp trong miệng có tính lây lan. Hãy thăm bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
Đau rát khoang miệng trên có nguy hiểm không?
Đau rát khoang miệng trên hay đau vòm họng có thể là dấu hiệu đầu tiên của vết loét hoặc tổn thương. Cần theo dõi triệu chứng vì có thể liên quan đến các bệnh nghiêm trọng như ung thư.
Đau rát khoang miệng trên là cấp tính hay mãn tính?
Đau rát khoang miệng trên (đau vòm họng) có thể cấp tính hoặc mãn tính tùy thuộc vào nguyên nhân, ví dụ như bệnh viêm ruột hay nhiễm trùng vi khuẩn.
Vết loét có thể lan sang các bộ phận khác không?
Có, vết loét trong miệng có thể lan rộng hoặc xuất hiện ở các vùng khác trong cơ thể, phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra.
Làm thế nào để điều trị viêm amidan hiệu quả?
Điều trị viêm amidan hiệu quả phụ thuộc vào tính chất của tình trạng viêm. Hãy tham khảo ý kiến chuyên môn từ bác sĩ tai mũi họng để được hướng dẫn cụ thể.
Hy vọng qua nội dung bài chia sẻ trên, bạn đã có cái nhìn tổng quan về tình trạng đau rát khoang miệng trên hay đau vòm họng. Bằng cách nắm bắt các thông tin này, bạn có thể thực hiện các điều cần thiết để phòng tránh tình trạng này. Hoặc, nếu có các dấu hiệu mắc bệnh như trên, hãy liên hệ ngay với Bệnh viện Tai Mũi Họng, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ kịp thời cho mọi vấn đề sức khỏe của bạn.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
