Liệt dây thần kinh số 7: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị & phòng ngừa
|
Liệt dây thần kinh số 7 là gì?
Dây thần kinh số 7 đảm nhận vai trò điều khiển các cử động trên khuôn mặt, đồng thời liên quan đến cảm giác và vị giác. Khi dây thần kinh này bị tổn thương, người bệnh có thể mất khả năng vận động một phần hoặc toàn bộ cơ mặt – tình trạng này gọi là liệt dây thần kinh số 7, hay còn được biết đến với tên gọi liệt mặt ngoại biên.
Cấu trúc thần kinh vùng mặt khá phức tạp, liên quan đến não bộ, thái dương, tuyến mang tai và các cơ mặt. Do đó, tình trạng liệt có thể khởi phát từ nhiều nguyên nhân như chấn thương, nhiễm virus, viêm tai giữa hoặc do tổn thương hệ thần kinh trung ương.
Biểu hiện liệt dây thần kinh VII
Dây thần kinh số VII kiểm soát các cử động cơ mặt, nên khi bị liệt, biểu hiện sẽ thấy rõ nhất qua sự thay đổi trên khuôn mặt.
- Người bệnh có thể không khép mí mắt, chớp mắt khó hoặc không thực hiện được, mắt khô, lệ tiết ra kém, mí mắt bị sụp.
- Một bên cơ mặt yếu rõ rệt, miệng lệch sang bên đối diện, khó mỉm cười hoặc khép miệng.
- Có hiện tượng nước dãi chảy ra không kiểm soát do không điều khiển được cơ quanh miệng.
- Khó khăn trong việc nói, ăn uống – dễ bị trào thức ăn hoặc nước ra ngoài.
- Đau ở khu vực quanh tai, thái dương hoặc góc hàm.
- Một số người có thể cảm nhận vị giác thay đổi, trở nên nhạy cảm hơn với âm thanh.
- Trường hợp do nhiễm siêu vi, người bệnh có thể xuất hiện thêm các cơn đau dữ dội kèm mụn nước ở vùng miệng hoặc lưỡi.
Nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7
Căn bệnh này có thể xảy ra ở bất kỳ ai, không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Nhiều yếu tố có thể góp phần làm khởi phát bệnh, bao gồm:
- Tiếp xúc đột ngột với thời tiết lạnh hoặc bị nhiễm gió khiến cơ thể không kịp thích nghi.
- Các bệnh viêm nhiễm ở tai giữa hoặc vùng mũi họng kéo dài, không được điều trị triệt để, dễ gây biến chứng.
- Tác động mạnh do tai nạn hoặc va đập vào vùng thái dương, xương chũm cũng có thể dẫn đến tổn thương liên quan.
- Một số bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường, xơ vữa động mạch hoặc tổn thương ở vùng nền sọ cũng là những nguyên nhân tiềm ẩn.
- Ngoài ra, người có thể trạng yếu, phụ nữ đang mang thai, người thường xuyên chịu áp lực tâm lý, ngủ không đủ giấc, uống rượu bia nhiều cũng có nguy cơ cao hơn trong việc mắc bệnh.
Liệt dây thần kinh có nguy hiểm không?
Liệt dây thần kinh số 7 không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng phức tạp nếu không được điều trị kịp thời. Một số hậu quả thường gặp gồm:
- Tổn thương ở mắt: Do mất khả năng nhắm kín mắt, người bệnh dễ bị viêm kết mạc, khô mắt, loét giác mạc hoặc lộn mí. Để hạn chế, có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt, đeo kính bảo vệ hoặc can thiệp ngoại khoa nếu cần thiết.
- Hiện tượng đồng vận: Cơ mặt có thể co rút bất thường, chẳng hạn như mép bị kéo lệch khi cố nhắm mắt. Đây là tình trạng tái phân bố thần kinh không kiểm soát sau tổn thương.
- Co giật nửa mặt sau liệt: Xảy ra ở những ca nghiêm trọng, do dây thần kinh tái kết nối không đúng cách, dẫn đến cử động mặt không mong muốn.
- Hội chứng nước mắt cá sấu: Một biến chứng hiếm gặp, đặc trưng bởi việc chảy nước mắt khi đang ăn, do các sợi thần kinh tái kết nối sai vị trí.
Chẩn đoán liệt dây thần kinh số VII
Đối với tình trạng liệt dây thần kinh mặt, phương pháp chủ lực vẫn là thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ trò chuyện kỹ về diễn biến méo mặt, khai thác các yếu tố gợi ý như chấn thương, nhiễm trùng tai, rối loạn vị giác hay khô mắt, đồng thời quan sát tư thế nghỉ và cử động cơ mặt của người bệnh.
Những điểm bác sĩ thường kiểm tra:
- Phân biệt liệt ngoại biên: mắt bên liệt không khép kín hoàn toàn, xuất hiện dấu hiệu Bell (nhãn cầu lộ trắng khi cố nhắm mắt).
- Mất cân xứng khuôn mặt lúc nghỉ: trán bên liệt ít nhăn, cung mày sụp thấp, mép sa xuống và kéo lệch sang phía đối diện; má phồng khi thổi.
- Dấu hiệu lông mi dài hơn bên lành khi yêu cầu bệnh nhân nhắm chặt – gợi ý tổn thương kín đáo.
Sau đánh giá lâm sàng, bác sĩ tiến hành các bước thăm khám bổ trợ để xác định nguồn gốc tổn thương:
- Khám tai ngoài và màng nhĩ: tìm mụn nước, dịch tai, viêm tai giữa.
- Khám họng – cổ: sờ tuyến mang tai, loại trừ khối u vùng cổ.
- Khám thần kinh toàn diện: phát hiện các dây sọ khác bị tổn thương kèm theo.
Cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán và tìm nguyên nhân gồm:
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não kèm khảo sát mạch máu – xác định tổn thương trung ương hay ngoại biên.
- Điện chẩn thần kinh (blink reflex, dẫn truyền vận động dây VII) – đánh giá mức độ thoái hoá sợi trục.
- Xét nghiệm máu cơ bản (công thức máu, đường huyết, tốc độ lắng máu, sinh hóa) – tầm soát bệnh toàn thân, nhiễm trùng hay rối loạn chuyển hoá.
Cách điều trị liệt dây thần kinh số 7
Liệt dây thần kinh số 7 nếu không được can thiệp đúng cách có thể để lại nhiều biến chứng ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và ngoại hình của người bệnh. Do đó, việc điều trị cần được thực hiện sớm và theo hướng toàn diện.
- Hướng điều trị nội khoa
Ở giai đoạn sớm hoặc với những trường hợp không quá nghiêm trọng, người bệnh thường được điều trị bằng thuốc, bao gồm nhóm thuốc giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm viêm, bổ sung vitamin nhóm B để hỗ trợ tái tạo dây thần kinh. Bên cạnh đó, các phương pháp phục hồi chức năng như châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp trị liệu cũng thường được áp dụng song song để tăng hiệu quả phục hồi cơ mặt.
- Can thiệp ngoại khoa
Nếu tình trạng liệt do các nguyên nhân như tổn thương chèn ép, u hoặc biến chứng sau viêm nhiễm nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật. Trước khi tiến hành, bệnh nhân cần được chẩn đoán kỹ để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm như u não hay viêm tai xương chũm. Phẫu thuật có thể giúp khắc phục một phần tổn thương và cải thiện chức năng vận động của dây thần kinh.
Tiên lượng điều trị liệt dây thần kinh số 7
Khả năng phục hồi sau khi bị liệt dây thần kinh số VII phụ thuộc vào thời điểm phát hiện, phương pháp điều trị và thể trạng của từng người. Nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng hướng, đa số người bệnh – khoảng 80% – có thể cải thiện đáng kể hoặc phục hồi hoàn toàn chức năng vận động cơ mặt.
Những người trẻ tuổi thường đáp ứng tốt hơn và hồi phục nhanh hơn so với người lớn tuổi, đặc biệt là khi không có các bệnh lý nền như xơ vữa động mạch hoặc thoái hóa thần kinh. Tuy nhiên, ở những ca điều trị muộn hoặc áp dụng sai phương pháp, tỷ lệ phục hồi có thể giảm còn 80–90% hoặc thấp hơn. Một số bệnh nhân có thể vẫn bị lệch miệng khi cười hoặc gặp khó khăn trong ăn uống.
Việc điều trị hiệu quả không chỉ dựa vào thuốc hay can thiệp y tế mà còn cần kế hoạch phục hồi chức năng hợp lý và sự theo dõi sát sao. Vì vậy, ngay khi xuất hiện dấu hiệu liệt mặt, người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và can thiệp càng sớm càng tốt.
Cách phòng ngừa liệt dây thần kinh VII
Để hạn chế nguy cơ mắc phải tình trạng liệt dây thần kinh số 7, việc hình thành và duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò rất quan trọng. Một số thói quen nên được áp dụng bao gồm:
- Kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu hay béo phì – vì đây là các yếu tố nền có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thần kinh.
- Không hút thuốc và tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hoặc chất độc hại ảnh hưởng tới hệ thần kinh.
- Hạn chế rượu bia và các thức uống chứa cồn để giảm gánh nặng cho hệ thần kinh ngoại biên.
- Bảo vệ cơ thể khỏi luồng gió lạnh, đặc biệt là không nên ngủ dưới quạt hoặc điều hòa hướng thẳng vào mặt, cũng như tránh tắm đêm khi nhiệt độ hạ thấp.
- Rèn luyện thể chất đều đặn, duy trì vận động vừa sức giúp tăng cường lưu thông máu và nâng cao sức đề kháng.
- Giữ cân nặng ổn định, tránh tình trạng thừa cân – béo phì, vốn dễ kéo theo các rối loạn chuyển hóa.
- Chăm sóc sức khỏe tinh thần, giữ tâm lý thoải mái, ngủ đủ giấc, tránh làm việc quá sức hay căng thẳng kéo dài.
Một số câu hỏi thắc mắc thường gặp
Phụ nữ mang thai bị liệt mặt có dùng thuốc được không?
Phụ nữ mang thai nếu bị liệt mặt vẫn có thể sử dụng thuốc, tuy nhiên việc điều trị cần được bác sĩ chuyên khoa thăm khám kỹ lưỡng và kê đơn đúng cách. Không nên tự ý dùng thuốc vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi hoặc gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Ngoài thuốc, bác sĩ có thể kết hợp phương pháp vật lý trị liệu phù hợp để hạn chế tối đa rủi ro.
Có thực phẩm hay vitamin nào giúp phục hồi nhanh?
Một số dưỡng chất như vitamin nhóm B, đặc biệt là B1, B6, B12, cùng với thực phẩm giàu kẽm, omega-3 có thể hỗ trợ phục hồi tổn thương thần kinh số VII. Tuy nhiên, chỉ ăn uống bổ sung không thể thay thế điều trị y tế. Người bệnh nên kết hợp chế độ dinh dưỡng với các phương pháp điều trị được chỉ định để tăng hiệu quả phục hồi.
Buổi sáng thấy miệng hơi lệch nhẹ, tới chiều lại hết. Có phải bị liệt mặt không?
Hiện tượng miệng lệch nhẹ vào buổi sáng rồi tự hết có thể là biểu hiện thoáng qua do thay đổi nhiệt độ, stress hoặc mệt mỏi. Tuy nhiên, nếu tình trạng này lặp lại nhiều lần hoặc đi kèm cảm giác yếu một bên mặt, người bệnh nên đến cơ sở y tế để kiểm tra, vì đó có thể là dấu hiệu sớm của liệt dây thần kinh số 7. Phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp tránh được biến chứng nặng hơn.
Liệt dây thần kinh số 7 tưởng chừng đơn giản nhưng có thể để lại hậu quả nặng nề về cả thẩm mỹ lẫn chất lượng cuộc sống. Đừng xem nhẹ các dấu hiệu ban đầu – chủ động phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe là cách tốt nhất để tránh biến chứng khó lường từ căn bệnh này.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
