Trầm cảm sau sinh: Nguyên nhân, triệu chứng, phòng tránh & điều trị
|
Bệnh trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh là tình trạng rối loạn cảm xúc thường gặp ở phụ nữ sau khi sinh, khiến họ dễ rơi vào tâm trạng buồn bã, lo lắng quá mức, mệt mỏi và có những suy nghĩ tiêu cực. Mức độ của bệnh có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng; đôi khi tự thuyên giảm, nhưng phần lớn cần được can thiệp kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự thay đổi đột ngột về nội tiết tố sau sinh, kết hợp với biến động về huyết áp, hệ miễn dịch và chuyển hóa trong cơ thể. Những thay đổi này làm ảnh hưởng đáng kể đến cảm xúc và tâm lý của người mẹ. Điều đáng lo ngại là các biểu hiện ban đầu của bệnh trầm cảm sau sanh thường bị bỏ qua, đến khi xuất hiện hậu quả nghiêm trọng thì gia đình mới nhận ra.
Nguy cơ mắc bệnhcó thể cao hơn ở những phụ nữ gặp khó khăn trong việc chăm sóc trẻ sơ sinh, mâu thuẫn gia đình kéo dài hoặc áp lực kinh tế. Đặc biệt, nếu trong gia đình có tiền sử người từng mắc trầm cảm, khả năng người mẹ bị bệnh trầm cảm sau sinh càng tăng lên.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Trầm cảm có thể xuất hiện vào một thời điểm nhất định trong ngày hoặc kéo dài âm ỉ cả ngày, nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Những triệu chứng điển hình bao gồm:
- Cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc chán nản mà đôi khi chính người mẹ cũng không rõ lý do, luôn thấy cuộc sống trở nên nặng nề, mệt mỏi ngay cả với những việc đơn giản.
- Thường xuyên bật khóc, có thể khóc một mình hoặc khóc nhiều hơn bình thường mà không hiểu nguyên nhân.
- Luôn trong trạng thái lo sợ, căng thẳng vô cớ.
- Tính tình dễ cáu gắt, bực bội, cảm giác khó chịu thường xuyên và khó kiểm soát cảm xúc.
- Rối loạn giấc ngủ: mất ngủ triền miên, ngủ chập chờn dễ tỉnh giấc, hoặc có khi lại ngủ quá nhiều.
- Khó tập trung, dễ phân tâm, gặp khó khăn khi phải đưa ra quyết định dù nhỏ.
- Không còn quan tâm đến bản thân, mất hứng thú với những hoạt động hoặc sở thích trước kia.
- Ăn uống thất thường: ăn rất ít, chán ăn, thấy đồ ăn không còn ngon miệng hoặc ngược lại, ăn nhiều hơn bình thường.
- Cảm giác đau mỏi cơ thể, đau đầu, mệt mỏi cả thể chất lẫn tinh thần.
- Thu mình, ngại giao tiếp, tránh tiếp xúc với người thân và bạn bè, không muốn chăm sóc hay gần gũi với con.
- Xuất hiện ý nghĩ tiêu cực, có thể nghĩ đến việc tự tử hoặc làm hại chính con mình.
Nguyên nhân gây trầm cảm
Hiện nay, chưa có kết luận khoa học cụ thể nào chỉ ra một nguyên nhân duy nhất gây trầm cảm sau sinh. Đây là một rối loạn tâm thần phức tạp, xuất hiện do sự kết hợp của nhiều yếu tố: sinh học, tâm lý, tinh thần và hoàn cảnh xã hội; và ở mỗi phụ nữ, nguyên nhân có thể khác nhau.
Một số giả thuyết và nghiên cứu cho rằng bệnh trầm cảm có thể liên quan đến các yếu tố sau:
- Biến động nội tiết tố mạnh mẽ
Sau khi sinh, sự sụt giảm nhanh chóng của các hormone có thể gây tác động lên hoạt động của não bộ và ảnh hưởng tới cảm xúc. Kết hợp với tình trạng mệt mỏi, thiếu ngủ kéo dài và căng thẳng từ việc chăm sóc con nhỏ, áp lực gia đình hoặc công việc… dễ khiến phụ nữ rơi vào trạng thái kiệt sức và căng thẳng tinh thần.
- Thay đổi về tâm lý
Sau sinh, người mẹ phải thích nghi với trách nhiệm mới, đồng thời nếu không nhận được sự hỗ trợ, chia sẻ từ chồng và gia đình, dễ dẫn đến cảm giác cô đơn, tủi thân và căng thẳng. Những áp lực tâm lý này tích tụ lâu ngày có thể bùng phát thành các phản ứng tiêu cực như lo lắng, tuyệt vọng, khóc lóc, thậm chí có suy nghĩ làm hại bản thân.
- Nguyên nhân về thể chất:
- Một số rối loạn nội tiết như suy giáp sau sinh có thể góp phần làm xuất hiện triệu chứng trầm cảm.
- Việc thiếu hụt vitamin B12 – thường gặp sau giai đoạn mang thai do nhu cầu tăng cao – cũng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần.
- Ngoài ra, các bất thường di truyền hoặc rối loạn nhiễm sắc thể tiềm ẩn cũng được xem là yếu tố nguy cơ.
- Ảnh hưởng của thuốc: Một số loại thuốc dùng trong điều trị sản khoa hoặc phụ khoa, như một số kháng sinh hoặc thuốc ảnh hưởng tới thần kinh trung ương, có thể gây tác dụng phụ làm rối loạn cảm xúc, loạn thần hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm.
Chẩn đoán trầm cảm sau sinh
Việc xác định trầm cảm cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần thông qua quá trình thăm khám trực tiếp. Bác sĩ thường sử dụng các bảng câu hỏi sàng lọc kết hợp đánh giá triệu chứng lâm sàng, đồng thời xem xét những yếu tố nguy cơ để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Bên cạnh đó, một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể được chỉ định nhằm tìm ra nguyên nhân thực thể tiềm ẩn góp phần gây ra tình trạng sau sinh bị trầm cảm ở phụ nữ.
Biện pháp điều trị bệnh trầm cảm sau sinh
Liệu pháp tâm lý
Một trong những phương pháp quan trọng để hỗ trợ điều trị bệnh trầm cảm sau sinh là tham gia trị liệu tâm lý. Thông qua các buổi trò chuyện cùng chuyên gia, người mẹ có thể chia sẻ những cảm xúc tiêu cực, lo lắng và được hướng dẫn kỹ năng để đối mặt và vượt qua khó khăn.
Sử dụng thuốc
Trong những trường hợp triệu chứng trầm cảm nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc phù hợp. Việc này cần được theo dõi và hướng dẫn chặt chẽ để đảm bảo an toàn, đặc biệt khi người mẹ đang trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ.
Nhận sự hỗ trợ từ người thân
Việc được chia sẻ trách nhiệm chăm sóc con, việc nhà hay chỉ đơn giản là lắng nghe, động viên từ gia đình và bạn bè sẽ giúp người mẹ cảm thấy được quan tâm, giảm bớt cô đơn và căng thẳng.
Chăm sóc bản thân
Duy trì thói quen tự chăm sóc như tập thể dục nhẹ nhàng, tham gia các hoạt động thư giãn, dành thời gian nghỉ ngơi… đều có tác dụng cải thiện tinh thần. Khi những thói quen này được thực hiện đều đặn, sức khỏe tâm lý của người mẹ sẽ dần tốt lên.
Phòng ngừa trầm cảm sau sinh
Dù không thể loại bỏ hoàn toàn khả năng mắc trầm cảm sau sinh, nhưng vẫn có những cách giúp giảm bớt rủi ro và hỗ trợ người mẹ cân bằng tâm lý tốt hơn:
- Chuẩn bị tinh thần từ sớm
Trước khi sinh con, các bà mẹ nên tham gia lớp học tiền sản, tìm hiểu trước về những thay đổi tâm lý và thể chất sau sinh, cũng như tham khảo lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa. Việc này giúp người mẹ đón nhận giai đoạn sau sinh một cách chủ động và bình tĩnh hơn.
- Nhận sự hỗ trợ từ người thân và bạn bè
Trong thời gian mang thai và sau khi sinh, việc nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của gia đình và bạn bè sẽ giảm bớt gánh nặng chăm sóc con, quản lý công việc gia đình và tạo cơ hội để người mẹ chăm sóc bản thân. Càng được hỗ trợ nhiều, người mẹ càng ít bị căng thẳng và lo âu.
- Không tự đặt ra yêu cầu quá cao
Quan trọng nhất là hiểu rằng làm mẹ không cần phải hoàn hảo. Việc chấp nhận những khó khăn, cho phép bản thân mắc lỗi và giảm bớt kỳ vọng sẽ giúp người mẹ tránh được áp lực tâm lý không cần thiết, từ đó giảm thiểu nguy cơ rơi vào trầm cảm.
Một số câu hỏi thắc mắc thường gặp
Trầm cảm sau sinh có phải là rối loạn tâm thần không?
Trầm cảm sau sinh được xếp vào nhóm rối loạn tâm thần, cụ thể là rối loạn trầm cảm, xảy ra trong giai đoạn sau sinh và có thể ảnh hưởng đáng kể đến cảm xúc, hành vi cũng như sinh hoạt hằng ngày của người mẹ.
Trầm cảm sau sinh có tái phát ở lần sinh sau không?
Trầm cảm ở mẹ bầu sau sinh hoàn toàn có khả năng tái phát ở lần mang thai hoặc sinh con tiếp theo, đặc biệt nếu người mẹ từng mắc trước đó hoặc vẫn còn các yếu tố nguy cơ như stress kéo dài, thiếu ngủ hoặc thiếu sự hỗ trợ tinh thần.
Trầm cảm sau sinh có thể ảnh hưởng đến em bé không?
Có, bệnh có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thể chất, tinh thần và gắn kết tình cảm giữa mẹ và bé, khiến trẻ dễ gặp vấn đề về hành vi, giấc ngủ hoặc chậm phát triển kỹ năng xã hội.
Trầm cảm sau sinh là vấn đề không thể xem nhẹ, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần của mẹ và sự phát triển của bé. Sự quan tâm, chia sẻ và điều trị kịp thời chính là giải pháp hiệu quả để vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
