Chẩn đoán nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa viêm mũi dị ứng hiệu quả

TS.BS.CKII. HOÀNG LƯƠNG

Phó Tổng Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn

Bệnh viêm mũi dị ứng là gì? Đây là một căn bệnh phổ biến ở nước ta, đặc biệt là khi thời tiết biến chuyển. Bệnh này có thể gây ra những triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, sinh hoạt thường ngày của người bệnh.

Đặc điểm khí hậu, nấm mốc, phấn hoa và không khí ô nhiễm ở các thành phố lớn cũng góp phần vào sự gia tăng của bệnh viêm mũi dị ứng. Mặc dù vậy nhiều người vẫn chưa biết cách phòng ngừa và ít quan tâm đến căn bệnh này. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn thêm các thông tin bổ ích về viêm mũi dị ứng để đảm bảo sức khỏe cho gia đình bạn.

Sơ lược viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là gì? Viêm mũi dị ứng là biểu hiện của bệnh dị ứng, xảy ra ở niêm mạc mũi.(1)

• Các triệu chứng viêm mũi dị ứng 
  • Hắt hơi, chảy mũi, phù nề niêm mạc mũi, dẫn đến nghẹt mũi.
  • Rối loạn sự thông khí, làm tắc các lỗ thông các xoang dẫn đến ứ đọng dịch trong các xoang và hậu quả là bị viêm xoang.
• Ở Hoa Kỳ có khoảng 20% dân số bị viêm mũi dị ứng.
• Viêm mũi dị ứng thường bắt đầu trước 20 tuổi, cao nhất từ 12 – 15 tuổi. Tuy nhiên mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Ngày nay bệnh ở trẻ em ngày một nhiều. Bệnh tiến triển ngày một nặng hơn.
• Trường hợp có dấu hiệu viêm mũi dị ứng do phấn hoa có thể giảm khi di chuyển khỏi vùng có phấn hoa bệnh sẽ đỡ.

Nguyên nhân của viêm mũi dị ứng

• Môi trường sống: Do bụi nhà, bọ chét, bào tử nấm, lông chó, mèo, chăn gối lông thú, nấm mốc từ máy lạnh cũ…
• Tác nhân theo mùa: Phấn hoa, cây cỏ.
• Liên quan đến nghề nghiệp: Hóa chất.
• Thực phẩm: Các loại thực phẩm như cá, cua, tôm…

Những yếu tố gây viêm mũi dị ứng

• Cơ địa: Cơ thể dễ phản ứng dị ứng với các vật lạ, mùi lạ.
• Di truyền: Từ đời trước sang đời sau với một loại dị ứng. Khi cả mẹ và cha đều dị ứng con cái sẽ bị viêm mũi dị ứng nặng hơn.
• Tiếp xúc: Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất.
• Khu trú địa lý: Ảnh hưởng đến dị ứng hoặc tốt hơn hoặc xấu hơn.
• Sự ô nhiễm: Không khí bị ô nhiễm, môi trường sống ô nhiễm.
• Dị hình hốc mũi: Vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi, polype mũi, VA là yếu tố ảnh hưởng đến viêm mũi dị ứng.
• Nhiễm trùng: Khi nhiễm trùng đường hô hấp trên thường xảy ra. Đây cũng là yếu tố ảnh hưởng đến dị ứng. Thậm chí người mẹ hút thuốc con họ có thể bị dị ứng với khói thuốc.

Viêm mũi dị ứng xảy ra như thế nào?

• Vật lạ là phấn hoa, lông thú, hóa chất… gọi là kháng nguyên. Khi vật lạ xâm nhập vào cơ thể lần đầu, cơ thể bạn sẽ nhận diện vật lạ đó. Sau đó sản xuất ra chất chống lại vật lạ đó, gọi là kháng thể IgE,. Những kháng thể ( IgE ) này sẽ được di truyền từ cha mẹ cho con cái.
• Khi vật lạ (kháng nguyên) xâm nhập vào cơ thể lần thứ 2: Kháng thể (IgE )của cơ thể sẽ gắn với vật lạ. Sau đó tạo ra hàng loạt phản ứng kháng nguyên-kháng thể xảy ra trong gen. Đồng thời tạo ra hóa chất trung gian làm cho vi mạch giãn ra, các chất dịch được tiết ra, niêm mạc mũi bị sưng phù. Tất cả những chuỗi phản ứng xảy ra cộng với hiện tượng viêm cũng đồng thời xảy ra, làm cho nghẹt mũi, chảy dịch, hắt hơi, ngứa mũi gây ra bệnh viêm mũi dị ứng.

Một số triệu chứng phổ biến của viêm mũi dị ứng gồm:

Bệnh nhân bị ngứa (mũi, mắt hoặc miệng), hắt hơi, chảy nước mũi và nghẹt mũi và xoang. Tắc nghẽn xoang có thể gây đau đầu vùng trán; viêm xoang là biến chứng thường gặp. Ho và thở khò khè cũng có thể xảy ra, đặc biệt nếu bệnh nhân mắc hen.

Đặc điểm nổi bật nhất của viêm mũi quanh năm là tắc nghẽn mũi mạn tính, ở trẻ em, có thể dẫn đến viêm tai giữa mạn tính; các triệu chứng khác nhau về mức độ nghiêm trọng trong suốt cả năm. Ngứa không nổi bật so với viêm mũi theo mùa. Viêm xoang mạn tính và polyp mũi có thể tiến triển.

Các dấu hiệu bao gồm cuốn mũi phù nề, đỏ hơi xanh và trong một số trường hợp là viêm mũi dị ứng theo mùa như tiêm kết mạc và phù mi mắt.

Viêm Mũi Xoang Dị Ứng

• Viêm mũi xoang dị ứng là viêm xoang ở người có tiền căn dị ứng. Do vậy các triệu chứng của viêm mũi xoang dị ứng luôn tồn tại và biểu hiện trên lâm sàng ở mức độ nặng hơn viêm mũi dị ứng. Người ta nhận thấy rằng có khoảng 15 – 20% dân số bị viêm mũi xoang dị ứng.
• Ngứa mũi, hắt xì, chảy mũi, nghẹt mũi là triệu chứng luôn xuất hiện. Do thời gian viêm mũi dị ứng kéo dài, niêm mạc hốc mũi, niêm mạc trong các xoang bị phù nề, thoái hóa.
• Các dị hình trong hốc mũi: Vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi làm tăng các triệu chứng dị ứng.