Viêm Xoang do Nấm

Viêm xoang là bệnh lý thường gặp ở khoảng 15% dân số, gây nhiều tác nhân gây ra. Có nhiều dạng xoang như: Viêm xoang xoang dị ứng, Viêm xoang do răng, Xoang thông thường, viêm xoang do nấm và viêm xoang trẻ em. Viêm xoang do nấm chiếm khoảng 10% trong tổng số các dạng xoang. Trong hai thập kỷ gần dây trên thế giới người ghi bệnh Bệnh viêm xoang do nấm tăng lên.

Nguyên nhân bệnh xoang do nấm

Người ta thấy rằng viêm xoang do nấm gặp nhiều người ở Viêm xoang dị ứng, suy giảm miễn dịch, hóa trị liệu và sử dụng Steroid dài ngày.

Nguyên nhân do chúng ta hút phải các bào tử nấm trong không khí, bụi đất. Các tử nấm sẽ bám vào các khe mũi, niêm mạc trong xoang, khi gặp môi trường thuận lợi lợi nấm phát triển gây ra bệnh viêm xoang do nấm.
Ngoài ra, các yếu tố thuận lợi làm bệnh tiểu đường, hóa trị liệu, bệnh gây giảm hệ thống miễn dịch, bệnh sử dụng kháng sinh và steroid dài ngày. Tại Việt Nam những năm gần đây Tỷ lệ mắc bệnh viêm xoang do nấm gặp nhiều hơn ở người mắc bệnh viêm xoang.

Phân loại bệnh xoang do nấm

Viêm xoang do nấm được chia ra làm 2 thể chính

• Xoắn không xâm nhập: có thể 2
  • Viêm xoang dị ứng nấm (AFS: Allergic Fungal Sinusitis)
  • U nấm xoang (Sinus Mycetoma)
• Xoắn do xâm lấn: can 3
  • Viêm xoang do xoang xâm lấn cấp tính (Acute (Fulminant) Invasive Sinus Sinusitis)
  • Viêm xoang do xoang xâm lấn u hạt (Granulomatous Invasive Funal Sinusitis)
  • Viêm xoang do nấm xâm lấn mạn tính (Chronic Invasive Fungal Sinusitis)

Sự trống trải được xác định bằng kết quả mô bệnh học của niêm mạc xoang. Một số dạng của bệnh viêm xoang do nấm:

Viêm xoang dị ứng

AFS nên được cho là ở bệnh nhân có dị ứng kèm theo viêm xoang đối với khó điều trị và polype mũi. Những bệnh nhân này có nhiều xoang bị bệnh và đã phẫu thuật nhiều lần. Các chất màu nâu hay xanh đen giống như bơ đậu rộng được lấy từ xoang khi phẫu thuật. Các chất này được gọi là chất dị ứng (mụn dị ứng), bao gồm các chất tích tụ dạng phiến của tế bào tế bào nguyên chất Xuất hiện hoặc Phát triển, tinh thể than củi, mảnh vụn tế bào, sợi tơ nấm rải rác chỉ được tìm thấy. được khi sử dụng.

Niêm mạc xoang gần kề có sự xâm nhập của tế bào tế bào và tế bào lộn, ái toan tương bào với tế bào bạch huyết. Chất dị ứng và polype có thể hình thành một khối hóa chất gây tắc nghẽn dẫn lưu xoang lâu dài. Do vậy, bệnh xoang do vi khuẩn có thể kết hợp với AFS. Khối này phát triển gây ăn mòn trượt, vỡ thành xoang, đôi khi gây rò rỉ những chất trong xoang vào mắt hay lên không. Ở trẻ em, canxi hóa xương răng không hoàn chỉnh, xoang chéo, xoang bướm ảnh hưởng có thể dẫn đến lồi mắt, hay hai mắt cách xa nhau (hypertelorism).

Nguyên nhân thường gặp nhất là do các loại nấm: Bipolaris sp, Curvularia lunata, và Aspergillus fumigatus gây ra. Các loại nấm này cũng gây viêm mũi dị ứng. Bệnh nhân AFS thường kèm theo hen suyễn, viêm mũi dị ứng, sốt.

Tiêu chuẩn tiêu chuẩn AFS Tiêu chuẩn:

• Có một hoặc nhiều xoang được xác định trên CT.
• Sự hiện diện của mucin dị ứng khi soi mũi hay phẫu thuật hay đánh giá mô bệnh học.
• Sự hiện diện của sợi tơ nấm trong chất nhầy khi soi tươi hoặc cấy.
• Không có bệnh lý tiểu đường, bệnh lý có tổn thương miễn dịch hay bệnh nhân được điều trị bằng chế độ miễn dịch.
• Không có sự xâm lấn của sợi tơ nấm vào lớp lót bên dưới khung hoặc tấm.

AFS could not enter into public. Giống như các loại bệnh viêm xoang do nấm khác, AFS cần phân biệt với các tình trạng nhiễm trùng, viêm, u tăng sinh có thể gây bệnh viêm xoang.

Điều trị bệnh xoang dị ứng

Bước đầu tiên trong điều trị là lấy đi polype và các chất gây viêm để tái sinh thiết lập sự thông khí và dẫn lưu các xoang liên quan. Phẫu thuật nội soi lặp lại nhiều lần làm mất các giải phẫu, làm tăng nguy cơ biến chứng, tai biến, yêu cầu phẫu thuật rất thận trọng trong những trường hợp này.

Amphotericin B không dùng được nhiều độc tính, kháng nấm ít độc hơn cũng không cho hiệu quả cao.

AFS thường tái phát sau khi điều trị bằng phẫu thuật không lấy bệnh khỏi hoặc phẫu thuật kết hợp kháng nấm . Do đó cần phải theo dõi thường xuyên.

Kinh nghiệm điều trị bệnh lý phế quản dị ứng do aspergillus bằng cách sử dụng corticoides nên cần sử dụng nó trong AFS. Sau khi phẫu thuật, prednisolone đường uống 10mg đến 20mg/ngày ít nhất là 2 tuần, sau đó tiếp tục theo đúng mệnh duy trì 2 tuần hoặc hơn. Corticoides tại chỗ có thể được sử dụng thêm. Điều kiện miễn phí dịch vụ ứng dụng có thể hữu ích.

Kiểm tra bằng nội soi lấy polype tái phát.

Tiên lượng: thường tái phát.

U nấm xoang

Bệnh nhân có u xoang thường được điều trị nội khoa làm tắc mũi, viêm xoang mạn, đau mặt, hay bị ảo khứu. U nấm xoang chiếm ưu thế cao ở xoang hàm. Polype mũi và xoang xoong vi khuẩn có thể kết hợp với u xoang. Các nấm thường gặp lỗi do phân tử nấm trong u nấm có khả năng sống kém.

Nguyên nhân hàng đầu gây u nấm xoang là A.fumigatus.

Tiêu chuẩn chẩn đoán của u nấm xoang:

• Mờ xoang trên CT cùng với những xoang hóa, thường gặp nhất là xoang hàm.
• Chất phô mai như pho mát hay đất gặp trong lòng xoang khi phẫu thuật.
• Thử nghiệm mô học không có sự xuất hiện của dị ứng mucin.
• Niêm mạc xoang được đặc trưng bởi một phản ứng kháng viêm mạn tính không hạt với nhiều mức độ khác nhau.
• Không có sự xâm nhập của nấm vào niêm mạc cũng như máu hoặc xương.
• CT-Scan đôi khi phát hiện ra sự ăn mòn muối do áp lực hơn là xâm nhập.

Cùng một bệnh nhân có thể có cả AFS và u xoang nhưng lạ.

Điều trị u xoang nấm: bằng phẫu thuật cộng với dẫn lưu các xoang bị ảnh hưởng mà không cần điều trị thêm kháng nấm.

Tiên lượng : tốt.

Viêm xoang do xâm lấn tính chất

Còn được gọi là bệnh lý nấm mũi. Hội chứng này được đặc trưng bởi biểu hiện của bệnh xoang và những vết rạch hay nằm ở các ngăn hoặc phần cứng của khẩu có màu đen nhưng không gây đau đớn. Không điều trị sớm, nấm có thể lây nhanh qua đường huyết gây tử vong trong vài ngày.

Thường gặp trên những bệnh nhân tiểu đường, bệnh nhân được điều trị ức chế miễn dịch, đôi khi là người khỏe mạnh bình thường trước đó.

Nguyên nhân thường gặp : do nấm Mucorales và A.fumigatus.

Kết quả mô bệnh học : có sự xâm nhập của sợi tơ tơ nấm vào niêm mạc dưới niêm mạc, mạch máu hay xương cùng với tham tử mô lan rộng, có thể xâm nhập vào động mạch cảnh, xoang treo, mạch với huyết khối , xuất huyết.

Bệnh cảnh lâm sàng thường gặp: bệnh nhân AIDS, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh nhân được điều trị ức chế miễn dịch (ung thư hay ghép tạng) kèm theo sốt, ho, mũi, xuất huyết mũi.

Điều trị bệnh viêm xoang do lây nhiễm bệnh cấp tính: Khi triệu chứng và dấu hiệu của bệnh viêm xoang lây nhiễm cấp tính hiện diện cần phải phẫu thuật cắt bỏ để lấy bệnh phẩm đánh giá mô học và làm sạch mô bệnh tích (mô giúp phát triển nấm).

Mô bệnh học xác định là viêm xoang lây lan, cần điều trị Amphotericin B liều 1 – 1,5mg / kg/ ngày lập tức, không mong đợi kết quả cấy nấm, tối thiểu là 2 tuần. Liposomol Amphotericin B hay kháng nấm Azole được chứng minh là hiệu quả trong bệnh Viêm xoang xâm nhập. Azole is not effect in the Mucorale Mucorale.

Trước tháng 1/1993, bệnh viêm xoang xâm lấn được điều trị nội khoa thêm vào Amphotericin B liều 1 – 1,5mg /kg có thể phối hợp thêm 5-Fluorocytosine 100mg/kg/ngày. Sau tháng 1/1993, Itraconazole 5mg/kg trong vòng 3 – 6 tháng.

Sự kết hợp giữa phẫu thuật và điều trị kháng nấm có tỷ lệ sống 30 – 80%. Tỷ lệ này giảm khi bệnh nhân có sự xâm nhập vào nội thất. Kết hợp chặt chẽ giữa nội khoa và phẫu thuật là cốt lõi của điều trị bệnh lý này.

Tiên lượng: khả quan khi bệnh còn giới hạn ở xoang, nghèo nàn khi xâm nhập nội phế.

Viêm xoang đỗ nấm xâm lấn u hạt

Thể viêm xoang này là một hội chứng Viêm xoang mạn khác lạ kèm theo liếc mắt, thường xuyên liếc mắt một bên, còn được gọi là viêm xoang mọc im lặng (lười nhác). Bệnh nhân có vẻ như có hệ thống miễn dịch bình thường.

Nguyên nhân: do nấm A.flavus.

Kết quả mô học: có sự phát triển dồi dào dạt dào xâm nhập vào mô, u hạt bất tử so với tương bào, vi u hạt tế bào ái toan được bao bọc bởi nấm tế bào vào trong. Hoại tử dạng sợi, viêm mạch máu cũng được ghi nhận.

Nếu không có phẫu thuật nấm có thể xâm nhập vào quan sát mắt, phần cứng, không.

Điều trị: bằng phẫu thuật kết hợp với Itraconazole 8 – 10mg/kg/ngày có thể làm giảm tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật.

Tiên lượng : tốt, nhưng bệnh có thể tái phát.

Viêm xoang do nấm xâm lấn mạnh tính

Thể loại này khác với hai thể trên là sự diễn biến của bệnh mạn tính, sự tích tụ sợi nấm như u nấm, kèm theo hội chứng say ánh mắt. Hội chứng say mắt gây giới hạn nhãn vận động và giảm thị lực, có thể đoán bệnh với hội chứng viêm mắt giả mà điều trị ban đầu là corticoides thay vì phẫu thuật theo dõi khám sàng mắt và sinh thiết.

Thám sát bắt mắt và sinh ra thiết bị phát hiện sự xâm nhập vào mạch máu của phân tử nấm, sự điều tiết viêm nhiễm tính rải vào rác mô mô.

Thường tử vong khi xâm nhập vào xoang hang.

Thể bệnh này có thể bắt đầu từ một u nấm và trở nên xâm lấn, có thể đây là hậu quả của việc ức chế miễn dịch kết hợp đường nhỏ hoặc điều trị corticoides.

Bệnh thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường, corticoides điều trị, tổn thương miễn dịch.

• Nguyên nhân:  do nấm A.fumigatus.
• Điều trị: như thể viêm xoang do lây lan cấp tính.
• Tiên lượng: nghèo nàn.

Chẩn đoán

Việc xem xét bệnh xoang do nấm ngày nay có nhiều tiến bộ nhờ có CT Scanner và nội soi cộng với xét nghiệm vi nấm và DNA.

• Khai thác bệnh sử: Người bệnh có tiền sử dụng bệnh xoang đối kháng, đã phẫu thuật nhưng không khỏi, dị ứng…
• Nội soi mũi xoang: Hốc mũi niêm mạc phù nề, nhiều dịch nhầy, khe mũi giữa hay khe mũi trên có đường dịch màu trắng hay vàng chảy dài xuống múi, dai.
• CT Scanner: Hình ảnh xoang, Mờ đặc trưng hay nhiều xoang, có hình ảnh hóa chất gây phản ứng quang trong xoang. Hình ảnh bóng khí trong xoang.
• Soi tươi dịch mủ: Thấy sợi nấm, làm DNA xác định danh tính loại nấm.

Triệu chứng lâm sàng

Là một dạng đặc trưng của bệnh viêm xoang nên bệnh xoang do nấm có đầy đủ các triệu chứng của bệnh viêm xoang đối xứng. Người bệnh thường bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng:

• Nghẹt mũi.
• Dịch chuyển.
• Cảm giác mù mịt, đau rát, hay khạc, khịt mũi.
• Hồ khan.
• Header.
• Phù mặt.
• Chứng khứu, bệnh nhân cảm thấy mùi hôi từ mũi.
• Giảm thiểu.
• Đánh giá nội soi: có thể phát hiện polyp mũi, xuất tiết mũi, mảnh nấm.
  Kết quả CT-Scan: đậm độ khối mô-đun có những vùng hóa thạch không đồng nhất, đôi khi có bảng hủy hoặc phá hủy nội dung, lừa mắt, hình ảnh bóng khí trong xoang.

Điều trị

Nguyên tắc điều trị

Là một dạng đặc biệt của bệnh viêm xoang trưng tính nên về phương pháp điều trị cũng tàn thủ nguyên tắc của điều trị bệnh viêm xoang. Tuy nhiên do nấm phát triển trong xoang nên nguyên tắc điều trị Viêm xoang do nấm cần triệt tiêu để hơn:

• Thuật ngữ nội soi mũi xoang triệt căn.
• Get càng sạch tổ chức nấm trong xoang..
• Lấy sạch niêm mạc các xoang chứa nấm.
• Rửa sạch thuốc chống nhiễm trùng khi phẫu thuật.
• Đặt thuốc chống nấm trong xoang ít nhất 1 tuần sau mổ.
• Rửa sạch thuốc sát trùng sau mổ.
• Uống thuốc chống nấm sau mổ 2 tuần.
• Chăm sóc định kỳ mỗi hai tuần/lần, sau mổ 3 tháng.

Phác đồ điều trị nấm xoang

Chỉ định phẫu thuật đúng:

Đây là vấn đề trục xoay để giải quyết bệnh tích và chữa khỏi bệnh sau khi mổ. Với nội soi, CT sẽ giúp bác sĩ phẫu thuật đưa ra giải pháp tối ưu điều trị bệnh viêm xoang do nấm tại bệnh viện Tai mũi họng Sài Gòn.

Lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp:

Căn cứ nghi ngờ, chỉ định phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật sẽ lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp với từng bệnh lý trên mỗi người bệnh. Nếu không có phương pháp phẫu thuật phù hợp có thể làm nặng hơn cho người bị bệnh hoặc sẽ không khỏi bệnh. Phương pháp phẫu thuật chỉ được đề ra khi phẫu thuật viên chụp CT dọc và khám nội soi kỹ trước khi mổ và được xem xét lại khi mổ.

Lấy sạch bệnh tích:

Vấn đề khỏi hay không khỏi bệnh ở người Bệnh xoang do nấm là bệnh sạch bệnh tích. Lý thuyết thì rất dễ nhưng các Bác sĩ có kinh nghiệm trong phẫu thuật Viêm nấm xoang hàm đây là vấn đề khó khăn, bởi có nhiều xoang, hơn nữa các xoang hàm lại có các ngách trên ngoài, dưới ngoài hay dưới trong là những ngách sâu len lỏi vào những khu vực rất khó lấy sạch. Với xoang và xoang sàng sau lại ở cạnh động mạch cảnh, bẹt sọ nên rất nguy hiểm khi cố gắng lấy tổ chức nấm ở vị trí này.

Đặt thuốc chống nấm trong xoang sau mổ

Để đảm bảo tiêu diệt hết sợi nấm còn sót lại, sau khi mổ cần đặt thuốc chống nấm một tuần. Rửa thuốc chống cháy nổ được thực hiện sau khi mổ ba tuần.

Cần chắc chắn nguyên tắc điều trị bệnh xoang của bệnh viện Tai mũi xoang Sài Gòn. Nếu thực hiện đúng thì xoang do nấm sẽ được chữa khỏi.

Viêm xoang do nấm là bệnh viêm xoang đặc trưng do vi nấm gây ra, trước đây công việc điều trị bệnh này gặp nhiều khó khăn, điều trị thuốc không hiệu quả, phẫu thuật khó lấy sạch bệnh tích. Qua nghiên cứu tại bệnh viện Tai mũi họng Sài Gòn chúng tôi đã áp dụng phương pháp điều trị triệt căn cho hàng trăm trường hợp, bệnh viêm xoang do nấm bệnh phòng điều trị khỏi bệnh hoàn toàn.

Tuy nhiên, người mắc bệnh cần phải chăm sóc bằng cách rửa mũi bằng nước muối sinh lý (phương pháp Proetz) mỗi hai tuần một lần.

Bạn có thể gặp các Bác sĩ khoa Mũi Xoang của Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn để được tư vấn và hướng dẫn các bệnh lý về Mũi Xoang.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

15 Cách điều trị viêm mũi dị ứng lành tính và hiệu quả ngay tại nhà

[Giải đáp] Viêm xoang có lây không? Con đường lây lan như thế nào?

Viêm xoang trán | Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Viêm mũi dị ứng mãn tính: nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị