Trĩ nội: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả
|
Bệnh trĩ nội là gì?
Trĩ nội là một dạng rối loạn mạch máu xảy ra ở phần trên đường lược trong ống hậu môn. Khi các tĩnh mạch ở khu vực này bị giãn nở kéo dài do áp lực, chúng có thể sưng phồng lên và tạo thành búi trĩ. Do nằm sâu bên trong trực tràng nên bệnh thường khó nhận biết bằng mắt thường, trừ khi đã phát triển nặng và sa ra ngoài hậu môn.
Việc nhận diện bệnh trĩ nội tương đối khó khăn hơn trĩ ngoại vì búi trĩ không lộ rõ và ít gây đau. Đặc biệt, ở nam giới, cơ sàn chậu thường vững chắc hơn nên triệu chứng sa búi trĩ ít gặp, người bệnh chỉ phát hiện khi có dấu hiệu như chảy máu hậu môn. Mặc dù ai cũng có nguy cơ mắc bệnh, nhưng trĩ thường xuất hiện nhiều ở nhóm tuổi lao động, đặc biệt từ khoảng 28 đến 50 tuổi.
Phân loại các cấp độ bệnh trĩ
Trĩ nội được chia thành nhiều cấp độ dựa trên tình trạng sa búi trĩ và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Việc phân loại này giúp bác sĩ xác định hướng điều trị phù hợp. Cụ thể:
- Cấp độ 1: Ở giai đoạn này, các búi trĩ vẫn nằm hoàn toàn bên trong ống hậu môn – trực tràng. Người bệnh có thể gặp hiện tượng chảy máu khi đi vệ sinh, nhưng chưa có dấu hiệu sa búi trĩ ra ngoài.
- Cấp độ 2: Búi trĩ bắt đầu thò ra khỏi hậu môn khi người bệnh rặn hoặc đi cầu, nhưng sau đó có thể tự co lại mà không cần can thiệp. Đây là biểu hiện cho thấy bệnh đã tiến triển nặng hơn.
- Cấp độ 3: Các búi trĩ sa ra ngoài không thể tự thu lại mà cần sự hỗ trợ bằng tay để đẩy trở lại vào trong. Đây là mức độ bệnh gây nhiều phiền toái và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
- Cấp độ 4: Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất. Búi trĩ luôn sa ra ngoài và không thể đưa trở lại hậu môn dù có dùng tay hỗ trợ. Tình trạng này thường đi kèm đau đớn dữ dội, sưng viêm và dễ dẫn đến biến chứng nếu không can thiệp kịp thời.
Triệu chứng bệnh trĩ nội
Triệu chứng của bệnh trĩ nội có thể khác nhau tùy vào mức độ tiến triển của bệnh. Do khu vực trực tràng dưới không có nhiều dây thần kinh cảm giác, nên dù bệnh ở giai đoạn nặng, người bệnh thường không cảm thấy đau rõ rệt. Nếu có cảm giác đau rát, nhiều khả năng là do những vấn đề đi kèm như nứt hậu môn hoặc sự xuất hiện đồng thời của trĩ ngoại.
Một trong những biểu hiện thường gặp nhất là chảy máu hậu môn. Máu thường có màu đỏ tươi, xuất hiện sau khi đi đại tiện, có thể thấy trên phân hoặc giấy vệ sinh. Tuy nhiên, nếu lượng máu ra không nhiều, người bệnh dễ dàng bỏ qua hoặc không để ý đến.
Khi búi trĩ phát triển lớn và sa ra ngoài ống hậu môn, người bệnh có thể cảm nhận được một khối mô lòi ra sau mỗi lần đi tiêu. Trong giai đoạn nhẹ, khối sa này có thể tự thu vào; nhưng khi bệnh nặng hơn, người bệnh cần dùng tay đẩy búi trĩ vào. Đặc biệt, ở cấp độ nặng nhất (độ IV), khối trĩ không thể co lại ngay cả khi có can thiệp bằng tay.
Cần lưu ý rằng, hiện tượng chảy máu hậu môn không chỉ giới hạn ở bệnh trĩ mà còn là dấu hiệu có thể gặp trong các bệnh lý nghiêm trọng hơn như ung thư đại trực tràng. Vì vậy, nếu xuất hiện tình trạng này, người bệnh nên chủ động đến cơ sở y tế để được kiểm tra kỹ lưỡng nhằm xác định nguyên nhân chính xác và có hướng xử trí phù hợp.
Nguyên nhân bị trĩ nội
Búi trĩ hình thành khi các tĩnh mạch bên trong trực tràng bị giãn nở bất thường. Điều này thường xảy ra do nhiều yếu tố tác động lâu dài, làm tăng áp lực lên khu vực hậu môn trực tràng. Chẳng hạn, người bị táo bón kéo dài hoặc tiêu chảy thường xuyên có thể khiến vùng này bị kích thích, dẫn đến hình thành búi trĩ.
Ngoài ra, các vấn đề như nhu động ruột kém, ít vận động hay thói quen nhịn đại tiện cũng góp phần thúc đẩy bệnh phát triển. Đối tượng như phụ nữ đang mang thai, người bị khối u bụng hoặc mắc bệnh lý vùng tiểu khung thường có áp lực ổ bụng cao hơn mức bình thường, từ đó dễ bị trĩ. Một nguyên nhân không thể bỏ qua là thói quen sinh hoạt không điều độ – ăn uống quá no, ngồi lâu không vận động hay căng thẳng kéo dài – đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ và góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Ai có nguy cơ bị trĩ nội
Bất kỳ ai cũng có thể bị trĩ, song một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do lối sống, thói quen sinh hoạt hoặc yếu tố sinh lý. Theo các nghiên cứu, khoảng 75% dân số sẽ gặp phải tình trạng này ít nhất một lần trong đời, với tỷ lệ cao nhất ở độ tuổi trung niên và người cao tuổi, đặc biệt là trong khoảng từ 45 đến 65 tuổi.
Một số yếu tố làm tăng khả năng mắc bị trĩ nội bao gồm:
- Những người làm công việc văn phòng, lái xe hoặc đặc thù phải ngồi trong thời gian dài mà ít vận động.
- Người bị rối loạn tiêu hóa kéo dài như táo bón hoặc tiêu chảy mạn tính.
- Phụ nữ trong thời kỳ mang thai do áp lực của thai nhi gây chèn ép lên hệ tĩnh mạch vùng chậu.
- Người có chế độ ăn thiếu hụt chất xơ, uống ít nước, ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ.
- Người bị béo phì, thừa cân làm gia tăng áp lực lên vùng bụng và hậu môn.
- Quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc có khối u ở vùng chậu – bụng (như u tử cung, u trực tràng) cũng là nguyên nhân gây cản trở lưu thông máu, dễ dẫn tới giãn tĩnh mạch hậu môn – trực tràng.
Chẩn đoán trĩ nội
Việc phát hiện búi trĩ thường bắt đầu bằng khám lâm sàng khu vực hậu môn – trực tràng để đánh giá các dấu hiệu bất thường. Ngoài thăm khám trực tiếp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các kỹ thuật hỗ trợ như soi hậu môn hoặc soi trực tràng sigma nhằm quan sát rõ hơn cấu trúc bên trong, xác định mức độ sa búi trĩ nếu có. Trong một số trường hợp, xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân cũng được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân chảy máu khác không liên quan đến trĩ. Những phương pháp này giúp đưa ra chẩn đoán chính xác và xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.
Phương pháp điều trị trĩ nội
Việc điều trị trĩ có thể được tiếp cận bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng của từng người. Trong giai đoạn đầu, nhiều người lựa chọn áp dụng các biện pháp làm dịu triệu chứng như ngâm hậu môn trong nước ấm, sử dụng kem bôi tại chỗ hoặc áp dụng nguyên liệu thiên nhiên như nha đam, giấm táo để giảm sưng, đau rát. Tuy nhiên, các cách này chỉ có tác dụng tạm thời và không thể xử lý triệt để tình trạng búi trĩ.
Để điều trị dứt điểm, cần can thiệp bằng những phương pháp chuyên sâu hơn, hướng đến việc loại bỏ hoàn toàn búi trĩ:
- Liệu pháp đông nhiệt (hồng ngoại)
Phương pháp này dùng tia hồng ngoại để làm đông mô trĩ, gây hoại tử và hình thành mô sẹo nhằm ngăn chặn máu nuôi búi trĩ. Sau khoảng một tuần, phần mô bị ảnh hưởng sẽ tự rụng. Đây là thủ thuật ít xâm lấn nhưng có thể tái phát cao hơn so với các cách điều trị khác.
- Tiêm xơ
Bác sĩ sẽ đưa một loại dung dịch đặc biệt vào khu vực tĩnh mạch trực tràng bị phình giãn, khiến mạch máu teo lại và búi trĩ dần biến mất. Phương pháp này phù hợp cho các trường hợp nhẹ hoặc trung bình. Nhiều bệnh viện hiện nay ứng dụng kỹ thuật nội soi tiêm xơ với ưu điểm: ít đau, hồi phục nhanh, không cần nằm viện lâu và đặc biệt hiệu quả với bệnh nhân có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, hoặc đang dùng thuốc chống đông.
- Kỹ thuật thắt búi trĩ CRH O’Regan
Đây là một phương pháp hiện đại sử dụng một thiết bị nhỏ để hút và thắt búi trĩ bằng áp lực nhẹ, thay vì sử dụng dụng cụ kẹp kim loại truyền thống. Ưu điểm lớn là thủ thuật không cần gây mê, ít gây đau và không cần thời gian nghỉ dưỡng lâu. Tuy nhiên, phương pháp này chưa được áp dụng rộng rãi.
- Thắt trĩ bằng dây thun
Bác sĩ sẽ dùng dây cao su chuyên dụng để buộc quanh gốc búi trĩ, làm ngưng dòng máu đến khu vực này. Búi trĩ sẽ dần co lại, hoại tử và rụng sau một thời gian. Dù hiệu quả, phương pháp này có thể gây khó chịu hoặc đau trong vài ngày đầu sau thủ thuật.
- Phẫu thuật cắt trĩ
Nếu các biện pháp kể trên không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật. Có nhiều kỹ thuật khác nhau như Longo, THD hay sử dụng laser, dao lạnh Plasmablade… giúp giảm cảm giác đau, hạn chế tổn thương mô lành và rút ngắn thời gian hồi phục. Đây thường là lựa chọn cuối cùng cho các ca trĩ nặng, dai dẳng hoặc có biến chứng.
Phòng tránh bệnh trĩ nội
Mặc dù không có một biện pháp cụ thể nào để ngăn ngừa tuyệt đối nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh và thói quen sinh hoạt hợp lý có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:
- Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt để hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón – yếu tố nguy cơ hàng đầu gây trĩ.
- Đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày, tối thiểu 2 lít, giúp làm mềm phân và hỗ trợ đường ruột hoạt động trơn tru.
- Không nên ngồi quá lâu, đặc biệt là khi làm việc tại văn phòng. Tốt nhất nên đứng dậy vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30–60 phút.
- Tránh nhịn đi ngoài hoặc ngồi lâu trong nhà vệ sinh, vì điều này làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.
- Tuyệt đối không rặn mạnh khi đi tiêu, để hạn chế tổn thương thành mạch và mô vùng hậu môn.
- Giảm tiêu thụ các món ăn cay, nóng hoặc gây táo bón, như đồ ăn nhiều gia vị, đồ chiên rán hay thực phẩm khô, chát.
- Hạn chế sử dụng các loại đồ uống có cồn, như rượu, bia, và tránh uống nhiều nước ngọt đóng chai.
- Không quan hệ tình dục qua đường hậu môn, vì đây là hành động có thể làm tổn thương trực tiếp vùng hậu môn trực tràng.
- Hạn chế hoạt động làm tăng áp lực vùng bụng dưới, điển hình như nâng vật nặng, luyện tập sai tư thế.
Cuối cùng, việc thăm khám sức khỏe định kỳ là cần thiết để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời, giúp ngăn ngừa hiệu quả các biến chứng của bệnh trĩ.
Bị trĩ nên ăn gì và không nên ăn gì?
Bên cạnh việc duy trì vận động hợp lý, không ngồi một chỗ quá lâu, tránh mang vác nặng hoặc rặn mạnh khi đi vệ sinh, thì chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình cải thiện và phòng ngừa trĩ.
- Nên ăn gì khi bị trĩ nội?
Người bệnh cần xây dựng một thực đơn lành mạnh, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ từ tự nhiên như rau củ, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt. Việc kết hợp cả chất xơ hòa tan và không hòa tan trong bữa ăn giúp làm mềm phân, hỗ trợ quá trình tiêu hóa thuận lợi hơn. Ngoài ra, nên duy trì lượng nước hấp thu mỗi ngày ở mức khoảng 2 lít để giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả. Những thực phẩm giàu collagen và chất béo lành mạnh cũng nên được bổ sung để tăng cường sức bền cho thành mạch.
- Thực phẩm nên hạn chế khi
Người bệnh nên tránh xa các loại thực phẩm có thể làm hệ tiêu hóa bị “nóng trong” và dẫn đến táo bón – một trong những yếu tố làm bệnh trĩ nặng thêm. Cụ thể, không nên dùng quá nhiều trái cây nhiệt đới như nhãn, vải; hạn chế thức ăn cay nóng, các món nhiều gia vị hoặc gây khô, chát. Đồng thời, cần giảm tối đa việc tiêu thụ rượu bia, nước ngọt có ga, cà phê và các loại đồ uống chứa chất kích thích.
Việc điều chỉnh chế độ ăn uống đúng cách không chỉ hỗ trợ kiểm soát triệu chứng mà còn giúp người bệnh trĩ phòng ngừa tái phát hiệu quả hơn.
Những câu hỏi thường gặp
Làm sao để phân biệt trĩ nội và trĩ ngoại?
Trĩ nội nằm bên trong ống hậu môn, thường không thấy được bằng mắt thường và hiếm khi gây đau, trong khi trĩ ngoại nằm ngoài rìa hậu môn, dễ nhận biết và thường gây đau rát, vướng víu khi ngồi hay đi lại.
Vì sao trĩ nội thường không gây đau?
Bị trĩ nội thường không gây đau vì búi trĩ nằm trong ống hậu môn, nơi không có nhiều thụ thể cảm giác đau. Chỉ khi búi trĩ sa ra ngoài hoặc có biến chứng như tắc mạch, viêm nhiễm mới gây cảm giác đau rõ rệt.
Trĩ nội khác gì với polyp hậu môn?
Trĩ nội là tình trạng giãn tĩnh mạch vùng hậu môn trực tràng, trong khi polyp hậu môn là khối u lành tính hình thành từ lớp niêm mạc. Trĩ thường liên quan đến yếu tố áp lực, còn polyp có thể do viêm nhiễm hoặc yếu tố di truyền, và có nguy cơ tiến triển ác tính nếu không theo dõi.
Trĩ nội là một bệnh lý phổ biến ở vùng hậu môn – trực tràng, có thể gây đau, chảy máu, sa búi trĩ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống nếu không được xử lý đúng cách. Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ bệnh và cần được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc hoặc trì hoãn thăm khám. Can thiệp y tế sớm là cần thiết để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
