Polyp mũi: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, cách điều trị & phòng ngừa
Polyp mũi là một bệnh lý phổ biến ở đường hô hấp, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người mắc phải. Với những triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi kéo dài hay giảm khả năng ngửi, bệnh không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân và dấu hiệu của tình trạng này cùng các phương pháp điều trị ngay ở bài viết dưới đây.
Polyp mũi là gì?
Polyp mũi là những khối u nhỏ dạng cuống mềm, mang tính chất lành tính, không gây đau đớn và không phải là ung thư. Các polyp này thường xuất hiện trên lớp niêm mạc của mũi và xoang. Về bản chất, polyp mũi không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là hậu quả của phản ứng viêm kéo dài.
Cụ thể, phản ứng viêm mạn tính làm tăng tính thấm thành mạch máu trong niêm mạc mũi xoang, dẫn đến việc tích tụ nước trong các tế bào. Khi lượng nước tích lũy nhiều hơn, trọng lượng tế bào tăng lên và theo thời gian, các tế bào này bị kéo xuống, hình thành nên các polyp mũi.
Polyp mũi có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên, tỷ lệ cao hơn ở trẻ em và những người trên 40 tuổi, đặc biệt ở các đối tượng mắc viêm xoang mạn tính, hen phế quản, xơ nang phổi, hoặc dị ứng theo mùa.
Ảnh hưởng của polyp mũi đến sức khỏe con người
Nếu polyp mũi có kích thước nhỏ, người bệnh thường không xuất hiện triệu chứng bất thường, ngoại trừ trường hợp polyp mọc ở những vị trí hẹp, gây cản trở hô hấp. Các polyp lớn hơn có thể làm hẹp đường thở, dẫn đến khó thở, chảy nước mũi liên tục và giảm khứu giác.
Ngoài ra, sự tồn tại của polyp mũi làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, khiến người bệnh dễ mắc viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang mạn tính. Trong một số trường hợp, polyp phát triển quá lớn có thể chèn ép các cấu trúc lân cận, gây đau âm ỉ kéo dài và thậm chí làm biến dạng khuôn mặt.
Một biến chứng nghiêm trọng khác là thay đổi cấu trúc khuôn mặt, dẫn đến song thị (nhìn đôi) và khoảng cách hai mắt giãn rộng bất thường. Mặc dù biến chứng này không phổ biến, nhưng nếu không được can thiệp kịp thời, nó có thể ảnh hưởng xấu đến thị lực và sức khỏe đôi mắt.
Khi có các dấu hiệu nghi ngờ polyp mũi dưới đây, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và điều trị:
- Khó thở nặng.
- Mất nhanh khứu giác hoặc vị giác.
- Giảm thị lực, khó cử động mắt hoặc rối loạn thị giác.
- Sưng to vùng mũi, quanh mũi hoặc mắt.
- Đau đầu dữ dội kèm sốt cao, khó giữ đầu thẳng hướng về phía trước.
Các dấu hiệu này thường cho thấy kích thước polyp lớn, số lượng polyp nhiều, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu vực mũi – xoang và thậm chí gây biến dạng các cơ quan lân cận. Người bệnh cần được chẩn đoán sớm và can thiệp điều trị thích hợp để ngăn ngừa biến chứng nặng nề.
Nguyên nhân phổ biến gây hình thành polyp mũi
Các phản ứng viêm nhiễm và phù nề do nhiễm virus, vi khuẩn, dị ứng hoặc do cơ chế miễn dịch chống lại vi nấm có thể gây ra thoái hóa đa ổ tại niêm mạc mũi xoang. Khi tình trạng viêm này kéo dài mà không được kiểm soát, nó sẽ dẫn đến sự hình thành polyp mũi.
Polyp mũi thường hình thành do các tác nhân sau:
- Viêm xoang mạn tính hay tái phát: Viêm niêm mạc mũi xoang kéo dài nếu không được điều trị triệt để sẽ dẫn đến những tổn thương, trong đó polyp mũi là một hậu quả phổ biến.
- Hen suyễn: Hen phế quản – một dạng viêm đường thở do dị ứng – có mối liên hệ chặt chẽ với polyp mũi. Các nghiên cứu cho thấy khoảng 7–20% người mắc hen suyễn cũng đồng thời có polyp mũi.
- Viêm mũi xoang dị ứng: Được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây hình thành và tái phát polyp mũi xoang.
- Xơ nang: Một rối loạn di truyền khiến việc sản xuất và tiết dịch nhầy tại màng mũi và xoang trở nên bất thường.
- Hội chứng Churg – Strauss: Một căn bệnh hiếm gặp, gây viêm mạch máu và thường dẫn đến sự xuất hiện của polyp mũi.
- Nhạy cảm với các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Một số người có phản ứng giống dị ứng với các loại thuốc kháng viêm như ibuprofen hoặc aspirin, làm tăng nguy cơ hình thành polyp mũi.
- Di truyền: Các nghiên cứu đã xác định rằng một số gen di truyền có thể ảnh hưởng đến phản ứng viêm niêm mạc mũi, là tác nhân gây polyp mũi.
Hen suyễn và polyp mũi có tính liên quan đến nhau
Dấu hiệu nhận biết polyp mũi
Polyp mũi thường được nhận biết dưới dạng khối u nhỏ, mềm và không gây đau. Các triệu chứng chính bao gồm nghẹt mũi, giảm khứu giác hoặc mất hoàn toàn khả năng ngửi. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp triệu chứng thứ phát như khạc đàm nhiều, đau âm ỉ vùng mặt, nhức đầu, rối loạn giấc ngủ, và suy giảm chất lượng cuộc sống do khó thở kéo dài.
Các biến chứng có thể gặp khi bị polyp mũi
Vậy polyp mũi có nguy hiểm không? Thực tế, nếu bệnh polyp mũi không được điều trị dứt điểm, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
- Polyp mũi gây tắc nghẽn đường thở, làm giấc ngủ gián đoạn, dẫn đến mệt mỏi mạn tính.
- Giảm hoặc mất khứu giác kéo dài, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
- Tắc nghẽn đường dẫn lưu của các xoang cạnh mũi, tạo điều kiện hình thành u nhầy. Các u nhầy này có thể chèn ép hốc mắt, gây lồi mắt, song thị (nhìn đôi) và biến dạng khuôn mặt. Trường hợp nặng có thể gây mất khứu giác vĩnh viễn.
- Polyp mũi cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, một rối loạn hô hấp nguy hiểm nếu không được kiểm soát.
Tắc nghẽn mũi là một trong những biến chứng của polyp mũi
Phương pháp chẩn đoán polyp mũi?
Do các triệu chứng của polyp mũi khá giống với viêm mũi xoang hoặc cảm cúm nên khó nhận biết bệnh ở giai đoạn đầu thườn. Tuy nhiên, trong khi triệu chứng cảm cúm thường tự khỏi sau 1–2 tuần, thì triệu chứng của polyp mũi lại kéo dài dai dẳng. Khi nhận thấy các dấu hiệu này, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán kịp thời và có phác đồ điều trị phù hợp.
Để chẩn đoán polyp mũi chính xác, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác bệnh sử chi tiết, kết hợp với khám lâm sàng, nội soi mũi, chụp hình ảnh học và thực hiện thêm các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm dị ứng, vi khuẩn học, xét nghiệm chức năng phổi hoặc kiểm tra độ nhạy với aspirin.
Thông qua soi mũi thông thường, polyp mũi có thể được quan sát trực tiếp. Tuy nhiên, nếu polyp nằm sâu bên trong các xoang, phương pháp nội soi sẽ được thực hiện để chẩn đoán chính xác.
Polyp mũi được chia thành 4 mức độ dựa trên kích thước và sự tiến triển của chúng:
- Mức độ 1: Polyp mũi nhỏ, mềm, chỉ nằm gọn trong khe giữa của mũi. Ở giai đoạn này, polyp thường khó phát hiện bằng mắt thường và cần đến nội soi mũi để chẩn đoán.
- Mức độ 2: Polyp phát triển lớn hơn, chiếm trọn khe giữa mũi và chạm tới cuốn mũi giữa, bắt đầu ảnh hưởng rõ rệt đến lưu thông khí qua mũi.
- Mức độ 3: Polyp có kích thước lớn, chạm tới lưng cuốn mũi dưới, gây nghẹt thở và rối loạn khứu giác. Khi người bệnh nâng mũi lên và soi gương, polyp có thể nhìn thấy bằng mắt thường.
- Mức độ 4: Polyp phình to bất thường, lấp kín hốc mũi, thậm chí thò ra đến cửa lỗ mũi, gây cản trở hô hấp nghiêm trọng và biến dạng vùng mũi.
Polyp mũi kích thước to thường lấp kín hốc mũi
Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ mũi xoang
Khi phát hiện polyp mũi có kích thước lớn hoặc lan tỏa hai bên, bác sĩ sẽ chỉ định chụp phim để đánh giá mức độ tổn thương và hỗ trợ lập kế hoạch điều trị. Nội soi mũi xoang kết hợp với hình ảnh học không chỉ giúp xác định sự hiện diện của polyp mà còn phân biệt polyp với các khối u khác trong vùng mũi – xoang.
Test dị ứng và xét nghiệm tìm nguyên nhân gây viêm mũi kéo dài
Đối với polyp mũi ở trẻ em, cần thực hiện thêm các xét nghiệm di truyền để phát hiện các bệnh lý nền như xơ nang.
Các phương pháp điều trị polyp mũi hiện nay
Hiện nay, điều trị polyp mũi chủ yếu dựa trên hai phương pháp chính: điều trị nội khoa và phẫu thuật can thiệp.
Điều trị nội khoa bằng thuốc và xịt mũi
Điều trị nội khoa thường được áp dụng cho những trường hợp polyp mũi nhỏ, ít gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc chưa xuất hiện biến chứng phức tạp. Thuốc điều trị chủ yếu là thành phần Corticosteroids dùng đường uống hoặc tiêm toàn thân, có tác dụng giảm viêm nhanh chóng. Tuy nhiên, do Corticosteroids tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ khi sử dụng.
Bên cạnh đó, do polyp mũi thường đi kèm dị ứng và nhiễm trùng mũi xoang, bác sĩ có thể phối hợp thêm:
- Thuốc kháng histamin: Dùng trong trường hợp người bệnh bị dị ứng khi tiếp xúc với dị nguyên, giúp giảm ngạt mũi và cải thiện triệu chứng khó chịu.
- Kháng sinh: Được chỉ định khi có dấu hiệu nhiễm trùng cấp tính tại vùng mũi – xoang.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng điều trị polyp mũi bằng nội khoa chủ yếu giúp giảm triệu chứng, giảm viêm và kiểm soát tiến triển bệnh, không thể loại bỏ hoàn toàn polyp.
Phẫu thuật cắt bỏ polyp mũi khi cần thiết
Phẫu thuật được xem là phương pháp điều trị lựa chọn đối với các trường hợp polyp mũi lớn, gây khó thở, ù tai, giảm hoặc mất khứu giác. Tuy nhiên, hạn chế của phương pháp này là mặc dù polyp được loại bỏ, bệnh vẫn có nguy cơ tái phát sau điều trị.
Trong các kỹ thuật hiện nay, nội soi cắt polyp mũi được sử dụng phổ biến nhờ ưu điểm ít xâm lấn, giảm đau, và thời gian hồi phục nhanh. Việc loại bỏ polyp sẽ giúp khơi thông khoang mũi xoang, từ đó cải thiện rõ rệt các triệu chứng.
Sau phẫu thuật, để ngăn ngừa polyp tái phát hoặc tăng kích thước trở lại, người bệnh cần kết hợp điều trị duy trì bằng thuốc và theo dõi tái khám định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Tóm lại, mỗi phương pháp điều trị polyp mũi đều có những ưu nhược điểm riêng, vì vậy bác sĩ sẽ dựa trên mức độ bệnh, kích thước polyp và tình trạng sức khỏe toàn thân để tư vấn lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất cho từng trường hợp.
Hướng dẫn phòng ngừa polyp mũi từ bác sĩ chuyên khoa
Polyp mũi thường hình thành liên quan đến các bệnh lý như hen suyễn, viêm xoang mũi mạn tính hoặc dị ứng. Vì vậy, phòng ngừa và điều trị hiệu quả những bệnh lý nền này được xem là giải pháp then chốt giúp giảm nguy cơ phát triển polyp mũi. Bên cạnh đó, việc duy trì các biện pháp bảo vệ hệ mũi xoang cũng góp phần phòng ngừa polyp xoang mũi và hạn chế nguy cơ mắc các bệnh lý đường hô hấp khác.
Hạn chế tiếp xúc với các chất gây kích ứng mũi
Để phòng ngừa viêm xoang và dị ứng mũi, việc hạn chế tiếp xúc với các chất kích thích được xem là phương pháp hiệu quả nhất. Các tác nhân kích thích phổ biến có thể gây polyp mũi bao gồm khói bụi, ô nhiễm môi trường, phấn hoa và các dị nguyên trong không khí.
Duy trì thói quen vệ sinh mũi đúng cách
Khoang mũi là khu vực cần được vệ sinh sạch sẽ thường xuyên nhằm loại bỏ bụi bẩn, virus, vi khuẩn – những tác nhân có thể gây ra viêm mũi, viêm xoang và hình thành polyp mũi. Người bệnh nên rửa mũi bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch để làm sạch khoang mũi, tránh dùng tay bẩn để ngoáy hay cạy gỉ mũi.
Tăng độ ẩm không khí trong không gian sinh hoạt
Môi trường quá khô hoặc độ ẩm quá cao là những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của các bệnh viêm đường hô hấp, đặc biệt là viêm và tắc nghẽn xoang. Những tình trạng này kéo dài có thể làm tăng nguy cơ hình thành polyp mũi. Vì vậy, cần chú trọng duy trì độ ẩm phù hợp trong môi trường sống và làm việc để bảo vệ hệ hô hấp và phòng ngừa polyp mũi hiệu quả.
Một số câu hỏi thường gặp về Polyp mũi
Mổ polyp mũi có đau không?
Việc mổ polyp mũi có đau hay không phụ thuộc vào phương pháp phẫu thuật được áp dụng. Phẫu thuật theo phương pháp truyền thống thường gây cảm giác đau nhức kéo dài, và bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu cho đến khi vết mổ hồi phục hoàn toàn.
Sau mổ polyp mũi có bị tái phát không?
Polyp mũi vẫn có thể tái phát nếu bệnh nhân không tiếp tục theo dõi và chữa trị bằng thuốc sau khi mổ. Trường hợp polyp tái phát có thể do polyp quá lớn, không được cắt hoàn toàn cuống polyp, hoặc do kỹ thuật phẫu thuật chưa đạt yêu cầu từ phía bác sĩ hoặc kỹ thuật viên thực hiện.
Polyp mũi có ảnh hưởng đến khứu giác không?
Polyp mũi có thể giảm và mất khứu giác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Đồng thời, polyp mũi có thể tắc nghẽn đường dẫn lưu của các xoang cạnh mũi, tạo điều kiện cho sự hình thành các u nhầy, làm trầm trọng thêm các triệu chứng và biến chứng.
Mỗi trường hợp polyp mũi sẽ ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Không ít người chủ quan với các dấu hiệu ban đầu, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như ngưng thở khi ngủ, viêm nhiễm kéo dài hoặc u nhầy vùng mắt. Vì vậy, việc thăm khám tai mũi họng định kỳ và điều trị kịp thời đóng vai trò rất quan trọng. Đặc biệt sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám để kiểm soát nguy cơ polyp mũi tái phát hiệu quả.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
