Dấu hiệu viêm VA cấp tính ở trẻ em là gì? Cách điều trị và phòng ngừa
|
Viêm VA cấp tính là một vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ em, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. VA là một tổ chức lympho có trong vòm họng đóng vai trò bảo vệ vùng mũi họng, nhưng thường bị tác nhân gây bệnh tấn công dẫn đến viêm. Vậy trẻ bị viêm VA cấp tính sẽ có những dấu hiệu gì và cần chữa trị thế nào để khắc phục tình trạng này?
Viêm VA là gì?
Viêm VA là bệnh lý thường gặp trong khu vực tai mũi họng. VA là tổ chức nhiều tế bào bạch cầu (lympho) ở vòm mũi họng, khi bị viêm và quá phát thành các khối to hay còn gọi là sùi vòm họng sẽ cản trở việc hít thở không khí.
VA có độ dày khoảng 4-5mm, nằm ở đường thở vì thế dòng không khí khi đi qua mũi sẽ được dẫn qua VA rồi mới vào phổi. VA có vai trò quan trọng đối với hệ thống miễn dịch tự nhiên trong cơ thể bởi những tác dụng sau:
- Tạo ra lá chắn bảo vệ đường hô hấp trên khỏi những tác nhân gây bệnh.
- Nhận diện các tác nhân gây bệnh trong dòng không khí được dẫn vào.
- Kích hoạt hệ thống bạch cầu tiêu diệt chúng, tránh để tạo thành những bệnh lý liên quan.
Đối tượng dễ mắc viêm VA
Đối tượng phổ biến của viêm VA là trẻ dưới 6 tuổi đặc biệt là nhóm từ 6 tháng đến 4 tuổi. Viêm VA cấp ở trẻ em có thể kéo dài liên tục khoảng 4 đến 6 đợt mỗi năm, dần dần hình thành mãn tính. Trẻ từ 5 đến 6 tuổi chức năng hô hấp, hệ thống miễn dịch đã được hoàn thiện hơn nên nguy cơ viêm VA cũng giảm đi đáng kể.
Đặc biệt, viêm VA không hạn chế độ tuổi nào kể cả người lớn cũng có thể mắc viêm VA, do đó khi có các biểu hiện bất thường, người bệnh không được chủ quan tránh để bệnh có nguy cơ tiến triển nặng hơn.
>>> U mạch xơ vòm mũi họng: Nguyên nhân, biểu hiện và cách chữa trị
Các loại viêm VA
Viêm VA cấp tính
Viêm VA cấp tính thường xuất hiện ở trẻ em thường có các biểu hiện như sổ mũi, nghẹt mũi liên tục khiến trẻ phải thở bằng miệng, bỏ bú hoặc bú ngắt quãng.
Trong trường hợp viêm nặng trẻ có thể sẽ bị sốt cao từ 38 đến 39 độ C, đôi khi có kèm theo tình trạng tiêu chảy và một số biểu hiện khác. Viêm VA cấp cần được phát hiện và điều trị dứt điểm tránh bệnh trở nặng và tiến triển thành viêm VA mạn tính.
Viêm VA mạn tính
Viêm VA mạn là tình trạng viêm nhiễm cấp tính tái diễn nhiều lần khiến tổ chức này bị xơ hóa. Người bị viêm VA mạn thường có các biểu hiện sau:
- Thường xuyên bị viêm mũi kèm theo đó là chảy nước mũi, dịch mũi có thể có màu trong đôi khi có mủ xanh kéo dài liên tục.
- Tổ chức niêm mạc mũi bị phù nề, khiến người bệnh bị nghẹt mũi, khó thở. Người bệnh thường có xu hướng thở bằng miệng, nói có ấm mũi, chất lượng giấc ngủ kém (do khó thở), ngủ ngáy. Nặng nhất là tình trạng ngưng thở khi ngủ.
- Bệnh nhân bị viêm VA mạn thường đi kèm với tình trạng viêm tai giữa, gây ra ảnh hưởng trực tiếp đến thính giác.
- Trẻ bị viêm VA mạn tính thường có biểu hiện khó thở và phải thở bằng miệng, việc hô hấp bằng mũi bị ít lại khiến chóp mũi bị nhỏ lại, mũi bị tẹt, đôi khi còn kéo theo tình trạng răng vẩu, khó khép miệng và hoạt động của mặt kém linh hoạt.
- Khi tiến hành thăm khám sẽ thấy niêm mạc mũi bị tấy đỏ, có nhiều dịch nhầy. Ở đường họng có nhiều khối lympho, dịch viêm từ mũi sẽ chảy xuống cả họng.
Triệu chứng viêm VA cấp ở trẻ em thường gặp
Một số triệu chứng điển hình của viêm VA cấp ở trẻ là:
- Sốt trên 38°C, có khi sốt cao trên 39-40°C kèm theo nước mũi. (Ban đầu nước mũi còn trong, lỏng sau đó đặc dần và có mủ.)
- Tắc nghẹt mũi, chảy nước mũi nhất là lúc ngủ và được thể hiện rõ nhất lúc trẻ đang bú. Trẻ sẽ không bú liên tục mà thỉnh thoảng nhè đầu ti đang ngặm ra để thở và khóc.
- Ho (xuất hiện vào ngày thứ hai hay ngày thứ ba)
- Bỏ bú, bỏ ăn.
- Rối loạn tiêu hóa gây nôn trớ, tiêu chảy
- Ngủ không ngon giấc, hay giật mình, hoảng hốt, ngủ ngáy và có khi có những cơn ngưng thở khi ngủ.
- Khả năng nghe bị yếu đi.
Theo thông tin được tham vấn từ TS.BS.CKII. Hoàng Lương, chẩn đoán viêm VA cấp ở trẻ em thường khó khăn, nhất là khi có phối hợp với các viêm nhiễm khác của đường hô hấp trên như viêm họng, viêm amidan.
>>> Tham khảo thêm về bệnh viêm mũi họng ở trẻ em qua bài viết về Viêm Mũi Họng Trẻ Em Và Cách Chăm Sóc Trẻ
Nguyên nhân gây viêm VA
VA là bộ phận thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn nên rất dễ bị viêm. Khi cơ thể bị viêm nhiễm, VA sẽ hỗ trợ tạo kháng thể. Nhưng vì một lý do nào đó mà sức đề kháng bị giảm, vi khuẩn sẽ xâm nhập, cư trú và phát triển nhiều hơn tại VA. Lúc này VA được xem là ổ chứa các vi khuẩn.
Một số loại vi khuẩn, virus phổ biến gây viêm VA:
- Vi khuẩn bao gồm Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis và nhiều loài Staphylococcus bao gồm cả Staphylococcus aureus.
- Virus gây bệnh gồm adenovirus , rhovovirus và paramyxovirus.
Biến chứng của viêm VA cấp ở trẻ em
Viêm VA cấp tính
- Nghẹt mũi và ngưng thở khi ngủ: Do VA lớn làm bít tắc cửa mũi sau và Amidan khẩu cái to làm cho trẻ không thở được bằng mũi, phải há mồm để thở, dẫn đến giảm thông khí phế quản, lâu dần giãn phế nang, nếu kéo dài sẽ bị suy tim trái. Khi ngủ thường bị ngưng thở mỗi lần khoảng 10 giây, mỗi đêm ngưng thở vài chục lần.
- Viêm tai giữa cấp: Do vi khuẩn từ VA dễ dàng lên tai giữa qua đường vòi nhĩ gây ra viêm VA cấp, vì vòi nhĩ ở trẻ em so với người lớn nó ngắn hơn, rộng hơn và nằm ngang. Viêm tai giữa có mủ có thể dẫn đến thủng màng nhĩ, giảm thính lực.
- Viêm nhiễm đường hô hấp: Do VA nằm ở nóc vòm nên mủ có thể chảy xuống họng gây viêm họng, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm thanh khí phế quản hoặc viêm phổi rất nguy hiểm.
- Trẻ bị khó ngủ, ngủ không được yên giấc, dễ bị ngủ ngáy. Khi ngủ nghiến răng, đái dầm.
- Có thể phát triển thành viêm VA mạn tính
- Trẻ có thể bị chậm phát triển về thể chất, tinh thần, chậm chạp, kém hoạt bát
Viêm VA mạn tính
- Viêm tai giữa thanh dịch: VA quá phát làm tắc vòi nhĩ, không khí không lên được tai, áp lực trong hòm tai giảm dẫn đến tăng tiết dịch trong hòm tai. Bệnh tiến triển âm thầm, không đau tai, chỉ ù tai, nghe kém nên ở trẻ nhỏ khó phát hiện, dễ bỏ qua làm ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ và học tập.
- Viêm mũi xoang: Mủ chảy vào hốc mũi, đọng lại ở sàn mũi và các khe mũi, niêm mạc mũi phù nề, các lỗ thông xoang bị bịt tắc dẫn đến viêm xoang.
- Rối loạn tiêu hóa: Do trẻ nuốt mủ hoặc do tổ chức lympho đường ruột cùng phản ứng viêm với viêm VA, trẻ đau bụng, nôn trớ đi ngoài phân lỏng.
- Dị dạng sọ mặt: Do VA quá phát gây tắc nghẽn đường thở, trẻ phải há mồm để thở, lâu ngày làm cho hàm dưới bị đẩy ra trước, xương hàm trên không phát triển, lưỡi tụt ra sau, khuôn mặt biến dạng, vẻ mặt ngờ nghệch, chuyên môn gọi là bộ mặt VA.
- Bao gồm nhiều biến chứng khác giống với viêm VA cấp tính.
>>> Ngạt mũi và đau rát họng thường đi chung với nhau, xem thêm bài viết về đau họng ngạt mũi là bệnh gì? Cách điều trị hiệu quả để trị ngạt mũi
>>> Xem tài liệu sau để biết thêm về viêm VA mãn tính:
Nguồn: Journal of International Medical Research 48(11) 1–8 !
Chẩn đoán viêm VA
Hiện nay, một trong những phương pháp tốt nhất để chẩn đoán viêm VA là nội soi qua đường miệng hoặc đường mũi. Dựa theo phương pháp này các bác sĩ chuyên môn có thể đánh giá được kích thước VA cũng như phân độ viêm VA quá phát.
Ngoài ra còn có thể chẩn đoán bằng các phương pháp sau:
- Xét nghiệm máu: Bạch cầu tăng;
- X quang phổi: Có thể bình thường hay viêm phế quản, viêm phổi;
- Đo nhĩ lượng: Có dịch trong hòm nhĩ các trường hợp viêm tai giữa ứ dịch;
- Thính lực: Nghe kém dẫn truyền nhẹ;
Cách điều trị viêm VA cấp tính
Điều trị theo triệu chứng
Khi trẻ có các biểu hiện bất thường ở đường hô hấp cần đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán tình trạng bệnh, cũng như nguyên nhân gây ra tình trạng viêm VA cấp. Dựa vào chẩn đoán lâm sàng, kết quả sau khi thăm khám cận lâm sàng để tìm ra yếu tố bệnh sinh. Trong trường hợp nguyên nhân gây bệnh là Virus thì không được sử dụng kháng sinh khi chưa có dấu hiệu bội nhiễm. Dựa vào các triệu chứng của người bệnh để tiến hành điều trị, nâng cao sức đề kháng để hạn chế biến chứng về sau. Cụ thể:
- Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%, để làm loãng bớt dịch nhầy.
- Sử dụng thêm các thuốc nhỏ mũi, xịt mũi có thành phần co mạch kết hợp với việc hút mũi để làm thông thoáng đường thở đối với những trẻ bị ngạt mũi, khó thở.
- Tiến hành khí dung theo chỉ định của bác sĩ.đối với những trẻ có quá nhiều dịch mũi, tình trạng khó thở nặng kèm theo khò khè.
- Bổ sung thêm nhiều rau xanh, trái cây tươi vào chế độ ăn uống, việc làm này sẽ tăng cường bổ sung các vi chất, nâng cao thể trạng cho người bệnh. Kết hợp với việc nghỉ ngơi, tránh lao động nặng quá sức.
- Kháng sinh toàn thân đối với những trường hợp viêm VA ở trẻ em ở thể nặng, có nguy cơ bị bội nhiễm. Tuy nhiên tùy vào triệu chứng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định loại kháng sinh phù hợp.
Điều trị bằng thuốc theo chỉnh định của bác sĩ
Uống thuốc theo đơn bác sĩ tai mũi họng: Nguyên tắc điều trị cho trẻ theo đúng quy chế kê đơn. Thông thường trẻ viêm VA cần điều trị các nhóm thuốc:
- Thuốc hạ sốt: Các cháu bé sốt cao cần cho uống thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ;
- Thuốc loãng đờm, tiêu nhầy
- Thuốc kháng Histamine
- Thuốc corticoid khi cần thiết
- Thuốc kháng sinh: Các trường hợp nhiễm khuẩn, viêm phế quản, viêm phổi cần uống kháng sinh, theo đơn bác sĩ hướng dẫn
- Nước muối sinh lý 0.9% xịt mũi
Nếu điều trị đúng và chăm sóc tốt, các trường hợp viêm VA độ 1, độ 2 sau điều trị nội khoa, bệnh viêm VA có thể ổn định.
Phẫu thuật nạo VA
Biện pháp này thường ít được sử dụng khi điều trị viêm VA cấp tính. Trong trường hợp bệnh kéo dài, điều trị bằng kháng sinh liều cao kết hợp với nâng cao thể trạng của bệnh nhân nhưng không đem lại hiệu quả thì mới được cân nhắc sử dụng.
Có nhiều phương pháp phẫu thuật nạo VA như:
- Nạo VA bằng thìa nạo
- Nạo VA bằng Clafore
- Nạo VA bằng Microdebrider
- Nạo VA bằng sóng Radio cao tần
- Nạo VA bằng dao plasma
Chi tiết phương pháp phẫu thuật nạo VA như sau:
- Thực hiện tại phòng mổ dưới gây mê (Dùng thuốc gây mê nội khí gây mê cho trẻ khoảng 30 phút) tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn. Phương pháp gây mê nội khí an toàn cho trẻ hơn các phương pháp gây mê tĩnh mạch, trực tràng,…
- Dùng phương pháp nội soi qua đường miệng để thực hiện nạo VA, khi phẫu thuật bác sĩ chuyên môn sẽ đưa một dụng cụ phẫu thuật nhỏ vào miệng của trẻ đồng thời đỡ cho miệng mở rộng. Sau đó dùng Coblator – thiết bị sóng Radio công nghệ Plasma với nhiệt độ thấp để nạo VA và cầm máu tại chỗ.
- Sau khi phẫu thuật nạo VA kết thúc trẻ sẽ được vào phòng hồi sức cho đến khi tỉnh lại. (có thể nói chuyện sau 24h). Thời gian xuất viện là sau 1 ngày hoặc vào sáng hôm sau, tái khám sau 1 tuần. (Tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ chuyên môn)
Coblator Plasma đơn cực và công nghệ Plasma hai cực được ứng dụng trong việc nạo VA sẽ không cần khâu vết thương, an toàn đối với trẻ.
Lưu ý: Nạo VA bằng sóng Radio cao tần và nạo VA bằng Plasma nhanh sẽ ít chảy máu và mau lành hơn so với các phương pháp khác và chi phí có phần cao hơn.
Hầu hết các trường hợp viêm VA cấp thường đáp ứng với các biện pháp điều trị theo triệu chứng cụ thể kể trên.
Một số lưu ý khi phẫu thuật nạo VA
Khi nào nên thực hiện phẫu thuật nạo VA
Việc phẫu thuật nạo VA có thể điều trị dứt điểm tình trạng viêm nhiễm mà lại không gây ra ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên phương pháp này chỉ được sử dụng khi thật sự cần thiết và có sự chỉ định, thăm khám từ bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là những trường hợp được chỉ định phẫu thuật nạo VA:
- Các đợt viêm VA tái phát nhiều lần, trên 5 lần trong năm.
- Việc điều trị bằng thuốc và các biện pháp hỗ trợ không đem lại hiệu quả tối ưu.
- Viêm VA cấp tiến triển thành những thể nặng hơn, như viêm tai, viêm đường hô hấp,… Người bệnh xuất hiện tình trạng viêm khớp hoặc viêm cầu thận mà nguyên nhân là do biến chứng của viêm VA.
- Tình trạng VA phì đại, gây chèn ép đường thở dẫn đến ngạt mũi kéo dài. Bệnh lý gây ảnh hưởng đến hoạt động nuốt hoặc nói, biến chứng ngưng thở khi ngủ.
Khi nào không nên thực hiện phẫu thuật nạo VA
Với những trường hợp viêm VA cấp đáp ứng điều trị hoặc một số đối tượng đặc biệt thì không được nạo VA, cụ thể như sau:
- Người gặp vấn đề về đông máu, có tiền sử bệnh tim.
- Bệnh nhân bị lao phổi tiến triển.
- Người đang trong đợt cấp của viêm mũi họng.
- Bệnh nhân đang bị nhiễm virus.
- Người có tiền sử hen phế quản, các bệnh dị ứng mãn tính hoặc người bị dị tật hở hàm ếch.
- Người vừa tiêm phòng vắc xin cũng không được tiến hành nạo VA.
>>> Xem thêm về bệnh viêm mũi họng là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị.
Khi nào có thể xuất viện?
- Sau khi nạo VA trẻ có thể nói chuyện ngay.
- Sau khi tỉnh ăn bình thường sau mổ 2 giờ.
- Có thể xuất viện vào buổi chiều.
- Về nhà nói bình thường, ăn uống bình thường và giữ ấm.
Phương pháp phòng ngừa viêm VA
- Hạn chế đưa trẻ đến những nơi có nguy cơ cao, không thơm má hoặc ho, hắt hơi gần trẻ.
- Thường xuyên đeo khẩu trang để hạn chế tác nhân gây bệnh (khói bụi, vi khuẩn, virus trong không khí,…)
- Sau 6 tháng tuổi trẻ nên được cho ăn dặm, trong chế độ ăn cần đa dạng hóa các nhóm chất để tăng sức đề kháng cho trẻ.
- Tiêm phòng đầy đủ các mũi vắc xin, với những trẻ có đường hô hấp kém thì có thể tiêm phòng vắc xin dự phòng viêm khuẩn đường hô hấp.
- Trẻ bị các vấn đề về đường họng, hô hấp cần điều trị sớm và dứt điểm tránh để tình trạng bệnh trở nặng gây biến chứng.
- Không tự ý dùng thuốc khi chưa rõ nguyên nhân gây bệnh hoặc khi chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ điều trị.
- Nếu thấy trẻ ho và sổ mũi nhiều kèm theo sốt thì cần cho bé đi thăm khám, nội soi tai mũi họng nhằm đánh giá được tình trạng của trẻ.
>>> Nội soi tai mũi họng có đau không? Quy trình và các lưu ý.
>>> Xem video Sống khỏe – Viêm VA của BS.Thùy Trang
Những thắc mắc thường gặp về bệnh viêm VA cấp
Viêm VA có tự khỏi không?
Viêm VA cấp thường sẽ tự khỏi sau khoảng 7 đến 10 ngày điều trị tích cực. Nhưng bệnh có thể có nguy cơ tái phát nhiều lần, tùy vào mức độ bệnh, biểu hiện triệu chứng cũng như sức khỏe của trẻ.
Viêm VA ở trẻ em có cần uống kháng sinh không?
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà việc sử dụng kháng sinh được xem là cần thiết hoặc không. Đối với tình trạng viêm VA cấp mà nguyên nhân gây bệnh là virus thì chỉ cần năng cao sức đề kháng và điều trị theo triệu chứng của trẻ. Chỉ dùng kháng sinh khi nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn hoặc bệnh có dấu hiệu bội nhiễm nặng.
Điều trị bệnh viêm VA ở trẻ em có khó không?
Viêm VA cấp là một bệnh lý phổ biến ở trẻ em đặc biệt là ở nhóm trẻ dưới 4 tuổi. Bệnh điều trị không khó nhưng cần phải biết điều trị đúng cách, tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, tuyệt đối không sử dụng các phương pháp chưa được đánh giá trên cơ sở khoa học. Chú ý bổ sung nhiều Vitamin vào chế độ của bé, để giúp bé nhanh khỏi bệnh.
Bệnh viêm VA cấp rất dễ mắc phải đối với trẻ nhỏ. Song bệnh lý này gây ra nhiều dấu hiệu khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ. Vậy nên, các bậc cha mẹ hãy lưu tâm đến các triệu chứng này để đưa trẻ đi thăm khám và chữa trị càng sớm càng tốt. Không nên để bệnh kéo dài dẫn đến tình trạng xuất hiện những biến chứng nặng gây nguy hiểm đến sức khỏe.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
