Dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ em, cách nhận biết và điều trị

Bệnh Tay chân miệng ở trẻ là bệnh gì?

Bệnh tay chân miệng là một bệnh nhiễm virus cấp gây ra những vết phồng rộp như bị bỏng ở vùng miệng, cổ họng, bàn tay và bàn chân của người bệnh. Bệnh này thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi, đặc biệt trẻ dưới 5 tuổi và dễ bùng phát thành ổ dịch ở những khu vực tập trung nhiều trẻ em như trường học, nhà giữ trẻ,… Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có thể xuất hiện quanh năm và có xu hướng tăng cao vào khoảng tháng 3 – 5 và tháng 9 – 12.

Theo số liệu mới nhất từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM, tính đến tuần 38 của năm 2024, thành phố đã ghi nhận 11.825 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng. Trong tuần 38 (từ ngày 16/9/2024 đến ngày 22/9/2024), TP.HCM ghi nhận 371 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng, tăng 26,7% so với trung bình 4 tuần trước.

Nguyên nhân gây ra bệnh tay chân miệng ở trẻ

Nguyên nhân gây ra bệnh tay chân miệng trẻ em là do các loại virus thuộc loài A-human enteroviruses (HEVA), chi Enterovirus, họ Picornaviridae. Trong số đó, tác nhân gây bệnh thường gặp nhất là Coxsackievirus (CV) A10, A14, -A16 và Enterovirus (HEV) 71.

Mặc dù nguyên nhân mắc bệnh do chủng HEV ít gặp hơn chủng CV nhưng bệnh thường sẽ nguy hiểm hơn và có những biến chứng nghiêm trọng. Theo thống kê của Cục y tế dự phòng, đa số những trường hợp bệnh nhân tử vong do bị tay chân miệng đều do enterovirus 71. Nhóm tuổi chiếm tỷ lệ tử vọng cao nhất là trẻ dưới 3 tuổi (chiếm 75% – 86% tổng số ca trẻ em tử vong do bệnh tay chân miệng)

Bên cạnh đó, cũng có một số nguyên nhân có thể làm tăng nguy cơ nhiễm virus mắc bệnh tay chân miệng ở trẻ, có thể kể đến như: 

• Đặc thù về thời tiết nhiệt đới – cận nhiệt đới nên tỉ lệ mắc bệnh tay chân miệng ở người châu Á cao hơn các châu lục khác 
• Do hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ chưa hoàn thiện so với người lớn, đặc biệt là từ 6 tháng – 3 tuổi nên nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường.
• Do tiếp xúc với người bệnh Tay chân miệng hoặc đang trong thời gian ủ bệnh nên dễ tăng nguy cơ mắc virus hơn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng ở trẻ

Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh tay chân miệng ở trẻ là trẻ bị sốt, mệt mỏi trong người.

Tùy thuộc vào từng giai đoạn mà bệnh sẽ có những dấu hiệu nhận biết khác nhau, cụ thể như sau: 

• Giai đoạn cơ thể ủ bệnh từ 3 – 6 ngày.
• Giai đoạn khởi phát bắt đầu xuất hiện những triệu chứng dễ nhận thấy ở trẻ gồm có:

• Trẻ cảm thấy mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5-38 độ C) hoặc sốt rất cao (38-39 độ C) liên tục trong 48h và không đáp ứng thuốc hạ sốt
• Họng đau rát
• Răng và miệng bị thương, đau rát
• Chảy dãi nhiều
• Làm biếng ăn uống
• Bị tiêu chảy liên tục trong ngày

• Giai đoạn toàn phát (thường sẽ bắt đầu sau 1 – 2 ngày khởi phát bệnh), những triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng ở trẻ như:

• Xuất hiện các nốt phát ban dạng phỏng nước ở trong lòng bàn tay, bàn chân, mông, đầu gối. Các bóng nước này có đường kính khoảng 2 – 10mm, có hình bầu dục và màu xám. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, có cảm giác cộm khi chạm vào, không đau hay ngứa.
• Các bóng nước đường kính 2 – 3mm cùng bắt đầu xuất hiện ở phần niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ. Các bóng nước này vô cùng dễ vỡ, khi vỡ sẽ tạo thành những vết loét gây ra tình trạng đau đớn khi ăn, khiến trẻ quấy khóc, khó chịu. 
• Mụn lở, rộp da xuất hiện trên mông của các bé sơ sinh và bé nhỏ.
• Dấu hiệu toàn thân: rối loạn tri giác, mê sảng, xuất hiện co giật,…
• Ở giai đoạn toàn phát của bệnh, trẻ sẽ bắt đầu phát ban ở bàn chân

Ngoài những triệu chứng điển hình trên, tùy cơ địa mỗi bé mà bệnh tay chân miệng trẻ em còn xuất hiện thêm một số biểu hiện khác như: xuất hiện hồng ban hoặc xuất hiện bóng nước rất ít xen kẽ với hồng ban. Một số trường hợp thì bé chỉ bị lở loét ở miệng.

Trường hợp tình trạng bệnh nhẹ, chỉ cần sau 7-10 ngày chăm sóc ở là bé sẽ hồi lại sức khỏe hoàn toàn. Tuy nhiên, trường hợp bé sốt cao trên 39 độ C kéo dài hơn 48 giờ đi kèm các dấu hiệu như ói mửa, tay chân run rẩy, co giật, khó thở, tim đập nhanh, da nổi vằn thì gia đình cần nhanh chóng đưa trẻ đi cấp cứu ngay lập tức.

Sau khi khỏi bệnh, cơ thể của bé sẽ tự hình thành miễn dịch với chủng virus gây bệnh. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện nay đều chỉ ra rằng vẫn có trẻ có khả năng mắc tay chân miệng nhiều lần và lần bệnh sau đều do những chủng virus khác lần trước gây ra. Vì thế bố mẹ không nên chủ quan và phải luôn phòng tránh bệnh đúng cách cho bé.

Bệnh tay chân miệng có lây không?

Bệnh tay chân miệng là một trong những loại bệnh rất dễ lây lan từ người này sang người khác. Hình thức lây lan chính của bệnh là thông qua việc tiếp xúc với các chất lỏng trong mụn nước hoặc giọt bắn mang virus nằm trong không khí khi người mắc bệnh hắt xì, ho hay nói chuyện cùng. 

Không những thế, trẻ em còn có thể nhiễm virus tay chân miệng nếu tiếp xúc phải các bề mặt có chứa virus, thực phẩm nhiễm virus hoặc phân của người mắc bệnh. Chính vì thế, khi trẻ mắc tay chân miệng, phụ huynh cần chủ động thông báo và cách ly trẻ hoàn toàn khỏi môi trường cộng đồng để tránh tạo ổ dịch. Chỉ cho trẻ quay lại trường học, khu vui chơi khi tất cả các mụn nước đã khô hoàn toàn.

Cách điều trị bệnh tay chân miệng ở trẻ em

Bệnh tay chân miệng ở trẻ do virus gây ra nên thuốc kháng sinh sẽ không được sử dụng trong phác đồ điều trị bên này. Nguyên tắc điều trị cơ bản của bệnh này là điều trị những triệu chứng do bệnh gây ra, gồm có:

• Hạ sốt, giảm đau: Một số loại thuốc hạ sốt, giảm đau dành riêng cho trẻ cần được bác sĩ kê đơn rõ ràng để tránh tác dụng phụ. Khi đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế, các bác sĩ sẽ kê rõ ràng và bạn cần đảm bảo sử dụng đúng loại thuốc mà bác sĩ đã kê.
• Giảm lở loét, giúp trẻ ăn uống dễ dàng hơn: Một số thuốc bôi có thể dùng để chấm trực tiếp và các vết thương ở miệng để làm dịu bớt cơn đau cho trẻ khi ăn. Tuy nhiên phụ huynh không nên tự ý mua và bôi nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ vì trẻ nhỏ chưa có khả năng kiểm soát hành vi, rất dễ đụng vào thuốc và đưa lên miệng.
• Giảm tình trạng ngứa ngáy: sử dụng một số loại thuốc kháng Histamin thông thường để làm dịu cơn ngứa cho bé. Nhưng vẫn cần đảm bảo theo chỉ định từ bác sĩ.
• Bổ sung nước: đảm bảo cho bé uống đủ nước, sữa, dung dịch bù điện giải hoặc các món nước ép. Đối với trẻ dưới 1 tuổi, nên uống sữa mẹ đầy đủ để bù nước và tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ hệ miễn dịch.

Nên trị bệnh tay chân miệng ở nhà hay đưa đến các trung tâm y tế?

Khi các dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở trẻ em chỉ ở mức độ nhẹ, bố mẹ có thể tự chăm sóc và chữa trị cho bé tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. Tuy nhiên, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu dưới đây, phụ huynh cần nhanh chóng đưa bé đến bệnh viện gần nhất để chữa trị kịp thời:

• Sốt cao trên 39 độ C kéo dài và không đáp ứng thuốc hạ sốt
• Tim đập nhanh, thở gấp, khó thở
• Giật mình, không tỉnh táo, tay chân run rẩy, quấy khóc, nôn ói, bứt rứt khó ngủ
• Đi đứng không vững
• Vã mồ hôi, tay chân lạnh cóng, da nổi vân tím
• Co giật, hôn mê, mất nhận thức

Phòng ngừa bệnh tay chân miệng cho trẻ thế nào?

Nếu bạn đang nằm ở vùng dịch, biện pháp hữu hiệu nhất để phòng dịch bệnh tay chân miệng ở trẻ là chủ động phòng tránh lây lan bệnh sang cho người khỏe mạnh bằng những biện pháp như: 

• Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với bệnh nhân nếu không thật sự quá cần thiết
• Cách ly hoàn toàn trẻ bị bệnh ở nhà: không đưa đến nhà trẻ, trường học, khu vui chơi đông người trong vòng 10 – 14 ngày đầu của bệnh
• Theo dõi chặt chẽ những trẻ có biểu hiện sốt trong vùng dịch, nếu nghi ngờ lây nhiễm cần cách ly ngay
• Tuyệt đối không được chọc vỡ những bọc nước trên da bệnh nhân để tránh bị bội nhiễm và nhiễm trùng
• Khu vực sinh hoạt của bệnh nhân cần được vệ sinh sạch sẽ, khử khuẩn bề mặt mọi vật trong phòng bằng Cloramin B 2%
• Xử lý chất thải, quần áo, khăn trải giường dơ của bệnh nhân cũng như dụng cụ chăm sóc sử dụng lại theo đúng và đủ quy trình phòng bệnh lây qua đường tiêu hóa
• Người nhà và nhân viên y tế cần rửa tay sát khuẩn sạch sẽ sau khi thay quần áo, tã, sau khi tiếp xúc với phân, nước bọt, thăm khám bệnh nhân nhiễm bệnh,…

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng ở trẻ hiếm khi xuất hiện những biến chứng nặng và thường sẽ tự khỏi nếu bố mẹ chăm sóc trẻ đúng cách. Dưới đây là một số cách chăm sóc đúng cách cho bé bị tay chân miệng tại nhà mà bố mẹ cần biết:

• Cho trẻ uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn. Bố mẹ tuyệt đối không được tự tiện cho trẻ uống bất kỳ loại thuốc điều trị tay chân miệng nào khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
• Trẻ bị bệnh tay chân miệng thường rất dễ mất nước, vì thế nên bố mẹ cần cho trẻ uống đủ nước hoặc các dung dịch bù nước để cung cấp nước và điện giải cho bé. Nên cho bé uống từng ngụm nhỏ để tránh gây đau đớn khi nuốt.
• Các mụn nước, vết phồng rộp nên để khô tự nhiên, không nên làm vỡ chúng tránh bị nhiễm trùng và lây lan.
• Cho trẻ ăn những loại thức ăn mềm, dễ dàng tiêu hóa như súp, sữa chua, cháo, khoai tây nghiền,… Cần tránh cho trẻ ăn đồ chua, cay, nóng. 
• Dùng nước muối sinh lý để súc miệng hằng ngày
• Chủ động chăm sóc trẻ ở nhà, hạn chế hết mức có thể cho trẻ tiếp xúc với người khác để giảm nguy cơ lây bệnh.

Những câu hỏi thường gặp về bệnh tay chân miệng ở trẻ

Trẻ nên hạn chế ăn gì khi bị tay chân miệng?

Khi trẻ mắc bệnh tay chân miệng, việc có một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp làm giảm đau đớn, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ đẩy nhanh quá trình hồi phục. Tuy nhiên, do những vết lở loét trong miệng có thể gây đau, ba mẹ cần lưu ý hạn chế một số loại thực phẩm sau để tránh làm trẻ cảm thấy khó chịu hoặc làm vết lở nghiêm trọng hơn:

• Đồ ăn cay nóng
• Đồ ăn cứng, khó nhai
• Đồ ăn quá chua, chứa nhiều axit
• Đồ ăn quá mặn hoặc chứa quá nhiều muối
• Đồ uống có ga, nước ép trái cây chua

Virus tay chân miệng có giống với virus lở mồm long móng không?

Mặc dù hai bệnh này có một số triệu chứng tương tự nhau (phát ban, loét miệng) nhưng virus gây ra bệnh và đối tượng bị nhiễm hoàn toàn khác nhau:

• Bệnh tay chân miệng: do virus Enterovirus gây ra. Đối tượng dễ mắc bệnh nhất chủ yếu là trẻ dưới 5 tuổi.
• Bệnh lở mồm long móng: do virus Aphthovirus gây ra. Đối tượng lây nhiễm là trên động vật móng guốc như trâu, bò, lợn,…

Bệnh tay chân miệng có ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ không?

Bệnh tay chân miệng ở trẻ sẽ khỏi sau 7-10 ngày không có biến chứng. Nhưng ở một số trường hợp hiếm gặp thì vẫn có khả năng gây ra biến chứng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ như: viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim… Vì vậy, các bậc cha mẹ cần quan sát theo dõi kỹ trẻ trong suốt quá trình phát bệnh và khi đã hồi phục. 

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bố mẹ hiểu hơn về căn bệnh tay chân miệng ở trẻ, từ đó có thể chủ động phòng và chữa bệnh hiệu quả cho con.

Hotline: (028) 38 213 456

Website: https://taimuihongsg.com

Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

Ung thư phổi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, cách điều trị

Viêm bờm mỡ đại tràng: Nguyên nhân, chẩn đoán và phương pháp điều trị

Viêm dạ dày mạn tính là gì? Các nguyên nhân và triệu chứng mắc bệnh

Chọc dịch màng bụng: Quy trình thực hiện và tai biến có thể gặp phải