Những điều bạn cần biết về bệnh béo phì

Béo phì chính là sự tích tụ quá nhiều mỡ trong cơ thể. Ngoại trừ những người có bắp thịt nở nang (cơ địa mập sẵn), còn lại tất cả những người có số cân nặng cơ thể vượt quá 20 – 22%  số cân tiêu chuẩn so với chiều cao đều được coi là béo phì. Theo tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) thì phân loại béo phì dựa trên chỉ số cơ thể ( Body Mass Index, viết tắt BMI).

• Nếu BMI: từ 19 – 24 là bình thường,
• BMI: từ 24.5 – 27 là béo phì
• BMI > 30 là béo phì nặng.
• Cách tính BMI như sau

BÉO PHÌ LÀ BỆNH DỊCH CỦA THIÊN NIÊN KỶ MỚI:

Cũng như bệnh đái tháo đường type II, hiện nay với nhiều công trình nghiên cứu, các nhà khoa học cho rằng, nếu không ngăn chặn kịp thời bệnh béo phì sẽ trở thành đại dịch của thiên niên kỷ này. Những hệ lụy theo đó là rất nhiều bệnh khác như cao huyết áp, suy tim, đái tháo đường, ung thư…v.v. Cho tới nay béo phì thực sự đã làm giảm tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của con người.

Ở Việt Nam, chưa có liệu thống kê nào mang tính chất toàn thể trong dân chúng về bệnh béo phì. Tuy nhiên trong cuộc sống hằng ngày, số lượng người bị bệnh béo phì gặp rất nhiều.

Có nhiều gia đình có từ 2 đến 4 người con bị bệnh béo phì, có đứa 14tuổi đã nặng gần 90kg hoặc nhiều thanh niên mới 20-22 tuổi có chiều cao 1m60 mà nặng 80-85kg, thật là quá sức tưởng tượng!

Ở Mỹ, theo tạp chí Y Khoa Thế Giới  tháng 4/2011, có đến 24% nam giới và 27% nữ giới bị bệnh béo phì và có sự khác biệt rất lớn về mặt tuổi, địa vị xã hội và chủng tộc. Ở lứa tuổi trên 50 tuổi, số người béo phì cao gấp 2 lần so với người trẻ tuổi dưới 20; phụ nữ da đen có địa vị thấp, làm việc nặng nhọc dễ bị bệnh béo phì gấp 2 lần người có màu da khác và có địa vị xã hội, kinh tế cao hơn.

NGUYÊN NHÂN CỦA BỆNH BÉO PHÌ:

Cho đến nay, nguyên nhân của bệnh béo phì vẫn chưa được biết đến. Có nhiều công trình nghiên cứu cho rằng bệnh có tính dịch truyền hoặc do biến đổi gen. Tuy nhiên đó chỉ là giả thiết mà thôi. Có một cơ chế gây béo phì khá đơn giản được nhiều nhà nghiên cứu đưa ra là sự mất cân đối giữa lượng chất đưa và cơ thể và nhu cầu thật sự cần thiết cho cơ thể.
Có ít nhất 7 yếu tố gây ra bệnh béo phì và các yếu tố này tác động qua lại với nhau gây ra bệnh:

Yếu tố duy truyền

Những nghiên cứu gần đây về gen học, người ta ghi nhận: những người sinh đôi, sinh ba, các gia đình có cha, mẹ, con bị bệnh béo phì có sự tham gia của gen di truyền ( di truyền đa gen) đưa đến bệnh béo phì. Cha và mẹ bị bệnh béo phì thì có đến 80% nguy cơ con bị béo phì. Cha hoặc mẹ bị béo phì thì có 50% con cái sinh ra bị béo phì.

Yếu tố xã hội

Là yếu tố đặc biệt quan trọng gây nên bệnh, nhất là ở phụ nữ. Trong các xã hội phá triển như các nước phương Tây thì bệnh béo phì xảy ra rất nhiều ở phụ nữ lao động chân tay và có cuộc sống kinh tế thấp hơn những phụ nữ lao động trí óc và có đời sống kinh tế cao hơn. Người có thói quen ít vận động, ăn nhiều thường bị bệnh béo phì hơn người có tính cách năng động, ăn uống điều độ hợp lý.

Các rối loạn nội tiết và chuyển hóa

Những bệnh nhân bị rối loạn nội tiết và chuyển hóa như: u vỏ thượng thận, mãn kinh, rối loạn chuyển hóa đường, rối loạn mỡ máu ( lipide)…v.v  sẽ kích thích tạo mô mỡ. Sự hình thành mô mỡ trong cơ thể khiến cho sự gia tăng nhu cầu về chất đường, kéo theo gia tăng nhu cầu Insuline, sự gia tăng hai chất này lại kích thích tạo mô mỡ và hình thành một vòng xoắn bệnh lý rất khó điều trị.

Yếu tố tâm lý

Có hai hội chứng rối loạn về tâm thần có thể gây nên bệnh béo phì đó là: hội chứng ăn, uống quá mức và hội chứng ăn đêm, bao gồm những người biếng ăn sáng nhưng lại ăn nhiều về đêm đi kèm với mất ngủ.Cả hai đều là những yếu tố rất quan trọng gây ra rối loạn giữa lượng thức ăn đưa vào cơ thể và năng lượng tiêu hao trong quá trình hoạt động, gây ra tích tụ mỡ và tăng trọng lượng cơ thể.

Các yếu tố tăng trưởng của cơ thể.

Sự gia tăng khối lượng cơ thể trong bệnh béo phì có thể do tăng kích thích của tế bào mỡ, gọi là béo phì do phì đại tế bào; hoặc do tăng số lượng tế bào mỡ gọi là béo phì tăng sản tế bào hoặc cả hai thể trên phối hợp.

Béo phì xuất hiện ở tuổi trưởng thành thường là béo phì đại và việc giảm cân nặng ở bệnh nhân này dễ dàng hơn, chỉ cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn  (lượng và chất) đưa vào cơ thể, kết hợp luyện tập thân thể và kết hợp sử dụng một số thuốc là được.

Trong khi đó béo phì ở tuổi thiếu niên thường là béo phì kiểu tăng sản tế bào hoặc phối hợp cả hai thể trên, việc giảm cân ở những bệnh nhân này thực sự khó khăn, nhiều trường hợp gần như không chữa được.

Do đó việc phòng ngừa bệnh béo phì ngay từ khi đứa bé còn nhỏ là rất quan trọng.

Hoạt động thể lực

Việc giảm hoạt động thể lực một cách rõ rệt ở một xã hội có nền kinh tế phát triển, có tiện nghi đầy đủ như ngày nay là yếu tố rất đáng kể gây nên bệnh béo phì. Ví dụ: người ta đã chứng minh rằng nhân viên văn phòng dễ bị béo phì hơn vì chỉ cần ngồi gọi điện thoại, gửi E-mail để làm việc, không cần hoạt động đi lại nhiều. Ở những người này cán cân năng lượng sẽ bị thiên lệch, cung nhiều hơn cầu và con đường đến béo phì rộng mở.

Các thương tổn trên não bộ

Các tổn thương trên bộ não của bệnh nhân, đặc biệt là vùng dưới đồi có thể gây ra bệnh béo phì. Tuy nhiên nguyên nhân này rất hiếm gặp.

CÁC DẤU HIỆU VÀ BIẾN CHỨNG CỦA BÉO PHÌ.

Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của bệnh béo phì là gia tăng trọng lượng cơ thể và khối lượng mỡ tích tụ tại một số vùng đặc biệt của cơ thể như: bụng, đùi, eo và ngực. Ví dụ: người béo phì khi có số đo vòng thắt lưng trên 90cm (nam) và trên 80cm (nữ); tỷ lệ mỡ trên 25% (ở nam) và trên 30% (ở nữ).

Sự tích tụ mỡ ở lồng ngực, cơ hoành và bụng sẽ gây khó thở cho bệnh nhân. Trong trường hợp béo phì nặng có thể gây nên hội chứng Picwick với những cơn ngưng thở vào ban đêm, nếu không phát hiện kịp thời có thể tử vong. Béo phì còn dẫn đến rối loạn đau và thoái hóa khớp gối, khớp háng, khớp cột sống…v.v do khối cơ thể đè nặng lên các khớp. Một số khác rất dễ cao huyết áp, thiếu máu cơ tim, tiểu đường, ung thư và nhiều bệnh khác làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và rút ngắn tuổi thọ.

BÀI VIẾT LIÊN QUAN

Khám sức khỏe người cao tuổi bao gồm những gì? Ý nghĩa khi thực hiện

Giá khám tổng quát là bao nhiêu tiền và nên đi khám ở đâu là uy tín?

Giải đáp thắc mắc: Khám tầm soát tiểu đường có quan trọng không?

Hội chứng rối loạn tiêu hóa: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị