Bệnh thoát vị bẹn: Nguyên nhân, triệu chứng, phòng ngừa & điều trị
|
Thoát vị bẹn là gì?
Thoát vị bẹn là hiện tượng một phần nội tạng trong ổ bụng hoặc mô mỡ bị đẩy ra ngoài qua một khe hở tự nhiên tại vùng bẹn – nơi được xem là điểm yếu của thành bụng. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và không phân biệt giới tính, tuy nhiên, nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn.
Thoát vị vùng bẹn được chia thành hai nhóm phổ biến:
- Thoát vị bẹn gián tiếp: Thường do bất thường bẩm sinh, xuất phát từ việc ống phúc tinh mạc không đóng kín hoàn toàn trong quá trình phát triển.
- Thoát vị bẹn trực tiếp: Thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là những người làm việc nặng nhọc, bị táo bón mạn tính hoặc thường xuyên gia tăng áp lực trong ổ bụng, khiến mô mỡ và tạng bị đẩy qua thành bụng yếu ở vùng bẹn.
Nguyên nhân thoát vị bẹn
Nguyên nhân chính dẫn đến thoát vị bẹn có thể chia thành hai nhóm:
- Do bẩm sinh: Ở một số trẻ, ống phúc tinh mạc (một cấu trúc trong vùng bẹn) không đóng kín sau khi sinh. Sự tồn tại bất thường này tạo điều kiện cho các tạng trong ổ bụng di chuyển xuống vùng bẹn, hình thành nên thoát vị gián tiếp – dạng phổ biến ở trẻ em.
- Do mắc phải trong quá trình sống: Khi thành bụng bị suy yếu, đặc biệt là tại vị trí ống bẹn, nguy cơ thoát vị tăng cao. Điều này thường xảy ra ở người lớn tuổi hoặc những người có các vấn đề sức khỏe làm suy giảm mô liên kết, chẳng hạn như hội chứng Ehlers-Danlos, tình trạng suy dinh dưỡng, béo phì, hoặc có tiền sử phẫu thuật hay chấn thương vùng bẹn. Đây là nguyên nhân thường gặp của thoát vị trực tiếp.
Một số yếu tố thuận lợi có thể làm tăng nguy cơ hình thành thoát vị bẹn bao gồm:
- Giới tính: Nam giới có tỷ lệ mắc thoát vị cao hơn rõ rệt so với nữ giới.
- Táo bón mạn tính: Việc rặn nhiều khi đi vệ sinh có thể tạo áp lực lên thành bụng và vùng bẹn, từ đó làm tăng khả năng thoát vị.
- Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, áp lực trong ổ bụng tăng lên đáng kể, khiến nguy cơ bị thoát vị ở vùng bẹn cũng tăng theo.
- Sinh non: Trẻ sinh thiếu tháng thường chưa hoàn thiện cấu trúc vùng bẹn, làm tăng khả năng bị thoát vị ngay từ thời sơ sinh.
- Một số bệnh lý nền: Các tình trạng như ho kéo dài, bệnh xơ nang phổi có thể dẫn đến áp lực ổ bụng cao thường xuyên, là điều kiện thuận lợi để thoát vị phát triển.
- Hút thuốc lá: Thói quen này làm giảm chất lượng mô liên kết và tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh, trong đó có thoát vị vùng bẹn.
- Đặc thù nghề nghiệp: Những công việc yêu cầu đứng lâu hoặc mang vác nặng thường xuyên dễ khiến vùng bụng – bẹn bị quá tải.
- Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình từng có người bị thoát vị bẹn, nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác cũng sẽ cao hơn.
Triệu chứng thoát vị bẹn
Trong nhiều trường hợp, thoát vị tiến triển âm thầm và không gây cảm giác khó chịu rõ rệt, vì thế người bệnh thường chỉ tình cờ phát hiện khi thăm khám định kỳ hoặc kiểm tra vùng bẹn vì lý do khác. Tuy nhiên, có những dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết tình trạng này:
- Hình thành một khối phồng ở vùng bẹn, có thể rõ hơn khi vận động mạnh, ho, rặn, hoặc mang vật nặng. Khối này thường biến mất khi người bệnh nằm nghỉ hay thư giãn.
- Ở nam giới, nếu thoát vị lan xuống bìu sẽ khiến một bên bìu có kích thước lớn bất thường.
- Khi chạm vào, khối thoát vị thường mềm, có thể di chuyển nhẹ, và trong nhiều trường hợp có thể ấn đẩy trở lại vào ổ bụng.
- Cảm giác đau có thể không xuất hiện ngay, nhưng đôi khi người bệnh thấy tức nặng hoặc hơi khó chịu ở vùng bẹn, nhất là sau khi vận động.
Dấu hiệu cảnh báo biến chứng:
- Nếu khối phồng trở nên đau dữ dội, sưng đỏ, kèm theo sốt hoặc buồn nôn, có thể là dấu hiệu thoát vị nghẹt, tình trạng máu không thể lưu thông đến phần ruột bị kẹt trong ống bẹn – một biến chứng nguy hiểm cần cấp cứu.
- Trong trường hợp khối thoát vị gây chèn ép lên thừng tinh (ở nam), người bệnh có thể thấy đau bìu, bìu sưng to, ảnh hưởng đến tuần hoàn máu khu vực này.
Phần lớn các trường hợp có biểu hiện lâm sàng rõ ràng, do đó bác sĩ có thể chẩn đoán dễ dàng thông qua thăm khám mà không cần xét nghiệm chuyên sâu.
Biến chứng thoát vị bẹn
Ở giai đoạn nhẹ, người mắc thoát vị ở bẹn có thể cảm thấy căng tức hoặc đau nhói vùng bẹn, nhất là khi đứng lâu, vận động mạnh, rặn khi đi vệ sinh hay ho nhiều. Những triệu chứng này gây bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, ảnh hưởng đến tâm lý và làm giảm chất lượng cuộc sống. Việc hạn chế vận động do sợ đau cũng có thể khiến thể lực suy giảm theo thời gian.
Nếu tình trạng kéo dài mà không được can thiệp điều trị, các tạng bị thoát vị có thể bị kẹt lại ở bên ngoài ổ bụng do dính với các mô xung quanh, khiến không thể tự đẩy trở lại vị trí ban đầu. Trường hợp này được gọi là thoát vị bẹn kẹt, thường khiến người bệnh đau đớn hơn và có nguy cơ cao xảy ra tổn thương cơ quan thoát vị.
Một biến chứng nguy hiểm khác là thoát vị nghẹt – khi phần tạng bị thoát vị bị chèn ép, làm gián đoạn tuần hoàn máu đến khu vực này. Tình trạng thiếu máu nuôi có thể dẫn đến hoại tử mô, nhiễm trùng nặng và đe dọa tính mạng. Nếu đoạn ruột bị sa xuống, người bệnh có thể bị tắc ruột với biểu hiện như đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn ói, chướng bụng, mất khả năng xì hơi và đi tiêu. Trường hợp này cần phẫu thuật khẩn cấp trong vòng vài giờ, nếu không sẽ dẫn đến hoại tử ruột. Khi đó, việc điều trị trở nên phức tạp hơn, thậm chí phải cắt bỏ đoạn ruột tổn thương và không thể đặt lưới tăng cường thành bụng – làm gia tăng nguy cơ bệnh tái phát.
Chẩn đoán thoát vị bẹn
Việc chẩn đoán thoát vị thường bắt đầu bằng bước khám ban đầu trực tiếp. Khi người bệnh được yêu cầu đứng thẳng và thực hiện động tác ho hoặc rặn, bác sĩ sẽ quan sát vùng bẹn để phát hiện bất kỳ biểu hiện bất thường nào – chẳng hạn như sự xuất hiện của một khối lồi ra. Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ sử dụng tay để thực hiện một số thao tác nhằm đánh giá tính chất và vị trí của khối này, từ đó nhận định khả năng mắc thoát vị.
Trong một số trường hợp mà biểu hiện bên ngoài không rõ ràng, việc chẩn đoán sẽ được hỗ trợ thêm bằng các phương tiện hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI). Những kỹ thuật này giúp quan sát rõ hơn cấu trúc trong vùng bụng – bẹn, hỗ trợ xác định chính xác vị trí và mức độ thoát vị. Thậm chí, bệnh nhân có thể được hướng dẫn rặn trong lúc thực hiện các xét nghiệm để làm rõ hơn các dấu hiệu bất thường nếu có.
Cách điều trị thoát vị bẹn
Đối với bệnh thoát vị bẹn, giải pháp điều trị triệt để và hiệu quả nhất hiện nay vẫn là can thiệp bằng phẫu thuật. Đây là một thủ thuật ngoại khoa phổ biến, mang lại tỷ lệ thành công cao khi được thực hiện đúng kỹ thuật và bởi đội ngũ bác sĩ có chuyên môn vững vàng. Tùy vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn giữa hai phương pháp mổ: mổ hở truyền thống hoặc nội soi hiện đại.
- Phẫu thuật mổ hở: Bác sĩ tiến hành rạch một đường trên vùng bẹn để đưa mô thoát vị trở lại vị trí ban đầu trong ổ bụng, sau đó củng cố thành bụng bằng cách khâu cơ hoặc sử dụng lưới nhân tạo để gia cố. Phẫu thuật này có thể thực hiện với gây mê toàn thân hoặc gây tê vùng, tùy theo thể trạng người bệnh.
- Phẫu thuật nội soi: Kỹ thuật này sử dụng các vết rạch nhỏ trên thành bụng, kết hợp ống nội soi có gắn camera và các dụng cụ chuyên biệt để đưa mô thoát vị trở lại vị trí và đặt lưới nhân tạo cố định vùng yếu. Phương pháp này giúp giảm thiểu xâm lấn, ít để lại sẹo và thời gian hồi phục nhanh hơn so với mổ hở.
Phòng ngừa bệnh thoát vị
Thoát vị bẹn có thể liên quan đến yếu tố di truyền, giới tính (nam giới có nguy cơ cao hơn), tuổi tác hoặc các tình trạng y tế mạn tính như ho kéo dài, táo bón lâu ngày. Dù không thể kiểm soát hoàn toàn nguy cơ, nhưng việc điều chỉnh lối sống khoa học có thể giảm thiểu đáng kể khả năng mắc bệnh.
Để chủ động phòng ngừa, bạn nên:
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ưu tiên thực phẩm nhiều chất xơ như rau củ, trái cây để hỗ trợ hệ tiêu hóa và hạn chế tình trạng táo bón – một yếu tố làm tăng áp lực ổ bụng.
- Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 2 lít nước cho người trưởng thành, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.
- Hạn chế các thói quen gây hại như sử dụng rượu bia, thuốc lá hoặc các chất kích thích có thể làm suy yếu mô liên kết.
- Tránh nâng vật nặng sai tư thế hoặc vận động gắng sức khiến ổ bụng bị căng quá mức, đặc biệt là với người có yếu tố nguy cơ.
- Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi bạn cảm thấy có bất kỳ biểu hiện bất thường nào ở vùng bẹn như sưng phồng, nặng tức hoặc đau nhẹ – đây có thể là dấu hiệu sớm cần được can thiệp kịp thời.
Một số câu hỏi thường gặp
Bệnh thoát vị bẹn có nguy hiểm không?
Thoát vị vùng bẹn nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách thì không quá nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu để lâu không can thiệp, bệnh có thể gây biến chứng như thoát vị kẹt, nghẹt, dẫn đến hoại tử ruột và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng.
Thoát vị bẹn có ảnh hưởng đến sinh sản không?
Thoát vị ở bẹn có thể ảnh hưởng đến sinh sản, đặc biệt ở nam giới. Nếu khối thoát vị chèn ép vào ống dẫn tinh hoặc tinh hoàn, nó có thể gây đau, giảm chất lượng tinh trùng hoặc làm tổn thương tinh hoàn, từ đó ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Có nên đeo đai thoát vị bẹn thường xuyên không?
Đai thoát vị bẹn chỉ nên sử dụng tạm thời trong một số trường hợp nhẹ hoặc chưa thể phẫu thuật ngay. Việc lạm dụng đai trong thời gian dài có thể khiến tình trạng nặng thêm và không thay thế được phương pháp điều trị triệt để bằng phẫu thuật. Việc sử dụng cần có sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.
Thoát vị bẹn là một bệnh lý không nên chủ quan. Dù ở giai đoạn đầu triệu chứng có thể nhẹ và dễ bỏ qua, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và cả khả năng sinh sản. Vì vậy, người bệnh cần chủ động thăm khám sớm khi có dấu hiệu nghi ngờ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh để thoát vị ở bẹn gây ra những hậu quả đáng tiếc.
Hotline: (028) 38 213 456
Website: https://taimuihongsg.com
Đặt Hẹn Khám Bệnh Online: https://taimuihongsg.com/dat-hen-kham-benh/
